BOEKRECENSIE AANDACHT VOOR SEKS IN HET TIJDSCHRIFT VOOR SEKSUOLOGIE
Een samenvatting geven van dit boek is onbegonnen werk. Veel en zeer diverse thema’s passeren de revue, van ‘de eerste keer’, ‘sleur in de relatie’, ‘seksuele oriëntatie’, ‘verschil in verlangen’ en ‘seksuele problemen’ tot ‘swingen’, ‘sexting’ en ‘seksverslaving’. Dit heeft natuurlijk te maken met de ontstaansgeschiedenis van dit boek. ‘Aandacht voor seks’ is een verzameling van de columns die Kremers gedurende vier seizoenen schreef voor De Telegraaf.
De diversiteit aan onderwerpen is een sterkte en met- een ook een zwakte van het boek. Enerzijds beschrijft Kremers alledaagse taferelen en valkuilen die voor iedereen relevant kunnen zijn, zoals ‘de gsm als mobiele stoorzender voor intimiteit’, of ‘erosie van positieve be- krachtiging in langdurige relaties’. Anderzijds zijn een aantal hoofdstukken minder algemeen herkenbaar en dus niet rechtstreeks relevant voor iedereen, zoals ‘de gevolgen van borstkanker voor seks’, ‘incontinentie’, of ‘seksueel geweld’. Bovendien zullen koppels met seksuele problemen niet meteen een oplossing vinden in dit boek. Naast enige verheldering omtrent het ontstaan en verloop van hun probleem, reikt Kremers maar weinig concrete handvaten aan en wegen de algemene adviezen niet op tegen een individuele behandeling op maat. Hoewel ook koppels met seksuele problemen gebaat zijn met tips over hoe ze hun seksuele relatie spannender kunnen maken, gaat het boek maar weinig in op het belang van aanvullende, specialistische, multidisciplinaire behandelingen.
De vraag is of dat in dit geval erg is. Want waarom moeilijk en specialistisch doen als het ook gemakkelijk kan? Kremers pretendeert ook geen zelfhulpboek te schrijven voor koppels met seksuele problemen. Het boek is bedoeld voor een breed algemeen publiek. En in dat opzicht is het zeker geslaagd. ‘Aandacht voor seks’ gaat in op alledaagse thema’s die alledaagse op- lossingen vragen zoals het belang van meer tijd maken voor elkaar, zintuigelijke waarnemingen en het gebruik van fantasie. De essentie van deze adviezen vat zich sa- men als aandacht voor jezelf en elkaar hebben en seks benaderen als een contextueel gegeven dat zoveel meer omvat dan enkel penetratie en gemeenschap. Hiermee raakt Kremers aan de kern van veel problemen en biedt ze de sleutel tot een plezierig seksleven – al is dit uiteraard onvoldoende om seksuele moeilijkheden in de relatie helemaal te voorkomen. Ook hier speelt Kremers op in. Ze presenteert seksuele problemen als iets heel gewoons: bijna iedereen ervaart wel eens een probleem op seksueel vlak. De kracht van het boek ligt dan ook in het normaliseren van vraagstukken waar elk koppel wel eens mee worstelt. Huis-tuin-en-keuken-seks dus, en tja, dat vraagt nu eenmaal om huis- tuin-en-keuken-tips. Kremers gaat ook zorgvuldig om met minder alledaagse kwesties en ze verleent als het ware toestemming voor gedachten en gevoelens die schaamte of oordelen kunnen oproepen zoals seksuele sleur en fantaseren over seks met een ander. Ook seksuele mythes worden uitvoerig aangepakt, zoals dat seks niet altijd spontaan is, om een goede planning vraagt, het voorspel minstens even belangrijk is en je een seksueel probleem niet alleen beleefd. Kremers legt hierbij de nadruk op communicatie. Praten met je partner en met vriend(inn)en kan helpen om verwachtingen bij te stellen en seksuele gevoelens of verlangens te normaliseren. Verder hanteert Kremers een moderne visie op de seksuologie en integreert ze basisbevindingen van wetenschappelijk onderzoek in haar informatie en adviezen. Het is knap hoe ze deze informatie in een zeer bevattelijke en toegankelijke taal weet te vertalen naar het brede publiek. Hoewel dit boek primair gericht is op leken, kunnen ook hulpverleners er hun voordeel mee doen. Kremers reikt niet alleen woorden aan om de communicatie tussen partners te stimuleren, ze bedenkt ook een aantal handige metaforen die als basis kunnen dienen voor psycho-educatie tijdens een klinisch consult. Zo is het beeld van buffetseks illustratief voor het belang van variatie en vernieuwing in het seksueel script (‘je eet toch ook niet elke dag dezelfde maaltijd’) of de metafoor van de berg om aan te tonen dat de weg naar de top vele valkuilen kent, op verschillende manieren bewandeld kan worden en de top niet steeds bereikt wordt (en dat is okay).
Wat betreft opbouw en lay-out is het boek helder en prettig om te lezen. Elk hoofdstuk kent een spannende titel, hoewel de link met de inhoud niet steeds voor de hand ligt. Ook de korte samenvattingen waarin de kernpunten gemarkeerd worden, bevorderen de leesbaarheid. Bovendien speelt Kremers in op herkenbaarheid, hanteert ze een vlot taalgebruik, en spreekt ze de lezer rechtstreeks aan, wat zijn/haar betrokkenheid vergroot. Het spanningsveld tussen algemeen/omvattend en specifiek/specialistisch creëert echter onrust bij de ‘professionele’ lezer, temeer ook omdat de opeenvolging van thema’s niet geheel logisch is. Zo worden algemene thema’s zoals seksuele sleur en het belang van de context door elkaar gegooid met specifieke thema’s zoals erectieproblemen, seksverslaving, kinderwens etc. Het was misschien handiger geweest om de thema’s te bundelen zodat de coherentie bewaard blijft en de lezer gericht kan selecteren, tenzij deze opbouw net bedoeld is om dit selectieproces te voorkomen. De brede insteek van het boek heeft ook een aantal inhou- delijke implicaties. Enerzijds biedt het voor elk wat wils, en dat is zeker een pluspunt. Anderzijds gaat dit tenkoste van diepgang en detail. De meeste hoofdstukken zijn slechts een paar pagina’s lang, te weinig om een thema of probleem echt uit te diepen. Dit is wellicht een vormelijke beperking van de column-structuur waaruit dit boek is ontstaan. Het bundelen van afzonderlijke columns heeft ook als gevolg dat bepaalde kennis en adviezen in meerdere hoofdstukken terug- komen, wat soms een gevoel van herhaling oplevert. Het is natuurlijk geheel logisch dat bepaalde adviezen zoals lichaamsverzorging of tijd voor elkaar meermaals van toepassing zijn. De toolbox van de seksuoloog is nu eenmaal niet onuitputtelijk en veel seksuele moeilijkheden gaan terug op een gemeenschappelijke kern. Het min of meer ‘oppervlakkige’ en ‘fragmentarische’ karakter van sommige passages wordt gecompenseerd door de veelheid aan heel concrete tips en praktische adviezen, waaronder oefeningen en voorbeelden van websites. Opnieuw kan ook hier de clinicus zijn/haar inspiratie halen.
Concluderend is ‘Aandacht voor seks’ een praktisch en toegankelijk boek dat een ruim overzicht biedt van relevante thema’s binnen de seksuologie en een concreet begrippenkader aanreikt alsook praktische adviezen voor zowel individuen als koppels in een ‘seksuele knoop’. Dat het ook je seksleven zal gaan vernieuwen, zoals de achterflap belooft, is misschien net iets te ambitieus.
Marieke Dewitte, psycholoog