Actief luisteren: de sleutel tot echte verbinding

In mijn seksuologiepraktijk merk ik, seksuoloog Astrid Kremers, dat partners zich niet altijd gezien en gehoord voelen. Misverstanden, frustratie en afstand ontstaan vaak niet door wat er gezegd wordt, maar doordat iemand zich niet écht begrepen voelt. Actief luisteren kan dan helpen. Niet door je mening of advies te geven, maar door met volle aandacht, empathie en zonder oordeel aanwezig te zijn.

Wat is actief luisteren?

Actief luisteren betekent dat je kalm, mild, geduldig, respectvol en vriendelijk aanwezig bent bij de ander. Je neemt de tijd, telt even tot tien voor je reageert, en bent oprecht nieuwsgierig naar het verhaal onder de woorden. Je luistert niet alleen naar de bovenstroom (de letterlijke inhoud), maar ook naar de onderstroom (de emoties, verlangens en spanningen die daaronder liggen).

De kracht van empathie

Empathie is de sleutel tot verbinding. Het is het vermogen om emotioneel beschikbaar te zijn, aan te sluiten bij de ander en betrokken te blijven, ook als het moeilijk is. Je biedt erkenning voor de stress die de ander ervaart, toont vertrouwen, en geeft hoop. Je probeert niet direct iets op te lossen, maar laat voelen: “Ik ben hier. Ik hoor je.”

Empathisch gissen

Soms weet iemand zelf niet precies wat hij of zij voelt. Je kunt dan zachtjes verkennen: “Is het dat je je misschien afgewezen voelt?” of “Voel je je niet gezien?” Dit noemen we empathisch gissen. Hiermee help je de ander dichter bij zijn of haar eigen gevoel te komen.

Het belang van de ‘window of tolerance’

Misschien heb je weleens gehoord van de window of tolerance. Dit begrip verwijst naar de emotionele ruimte waarin je je veilig, kalm en ontspannen voelt. Binnen deze ‘window’ kun je informatie goed verwerken, blijf je aandachtig en kun je emoties reguleren. Voor een vervullend seksleven is dit essentieel: binnen jouw window kun je je makkelijker openstellen voor seksuele verbinding, aanwezig blijven, seksuele flow ervaren en tot overgave komen.

Factoren zoals trauma’s, hechtingsproblemen, slaapgebrek, de overgang, lichamelijke en psychische klachten, een zware baan of studie, rouw, zorgen in de thuissituatie en relatieproblemen kunnen je window of tolerance verkleinen. Hierdoor neemt je emotionele draagkracht af en raak je sneller overprikkeld of juist afgevlakt. Je veerkracht vermindert en je psychologische flexibiliteit neemt af. Het is waardevol om je hiervan bewust te zijn en mild met jezelf en de ander om te gaan wanneer je merkt dat je buiten deze window raakt.

Actief luisteren, met kalmte, empathie en een liefdevolle toon, kan de ander helpen om binnen de window of tolerance te blijven of er weer in terug te keren. Je aanwezigheid en betrokkenheid reguleren mee. Door ruimte te maken voor emoties zonder oordeel, bied je veiligheid.

EFT: Emotionally Focused Therapy

In EFT, een wetenschappelijk onderbouwde vorm van relatietherapie, staat emotionele verbinding centraal. Deze benadering benadrukt het belang van het herkennen van patronen, het benoemen van kwetsbare gevoelens en het luisteren naar de zachte emotie en behoefte achter de harde reactie. Actief luisteren is hierin onmisbaar.

Waarom is actief luisteren zo belangrijk?

Als mensen zich echt gehoord en gezien voelen, daalt de spanning en ontstaat er ruimte voor reflectie, verbinding en openheid. Vooral wanneer emoties hoog oplopen, bij boosheid, terugtrekking, verdriet of angst, is actief luisteren essentieel. Door rust te bewaren en met liefdevolle intonatie te reageren, kun je de ander helpen zich weer veilig te voelen.

Wat helpt bij actief luisteren?

• Even tot tien tellen voor je reageert.
• Kalm blijven, ook als de ander geëmotioneerd is.
• Je intonatie zacht en uitnodigend houden.
• Zachte mimiek, open houding.
• Tijd nemen en echt aanwezig zijn.
• Erkenning geven voor de stress die de ander ervaart.
• Niet op de inhoud reageren, maar op de emotie eronder.
• Samenvatten: “Als ik je goed begrijp zeg je… Klopt dat?”
• Empathisch gissen: “Is het dat je je buitengesloten voelt?”
• Toon oprechte bewondering voor de kwetsbaarheid die de ander laat zien.

Vragen die je kunt stellen

• “Ik wil je graag goed begrijpen. Heb ik je goed begrepen?”
• “Als ik je goed begrijp zeg je… Klopt dat?”
• “Hoe gaat het écht met je?”
• “Kan je me helpen om jou te begrijpen?”
• “Mag ik je vragen wat dat met je deed?”
• “Wat dacht je en wat voelde je toen?”
• “Wil je er nog meer over vertellen?”
• “Vertel er gerust nog meer over, ik luister.”
• “Vertel, hoe is dat dan? Hoe voelt dat dan?”
• “Hoe voelt dat in je lijf?”
• “Wat leeft er in jou?”
• “Wat voel je dan diep van binnen?”
• “Wat heeft jou geraakt?”
• “Wat dacht je en wat voelde je nog meer?”
• “Kan of wil je er nog meer over vertellen?”

Handige ezelsbruggetjes voor beter luisteren

Onderstaande geheugensteuntjes kunnen helpen om bewust actief te luisteren en echte verbinding te maken:

• Laat OMA thuis → Geen Opinies, Meningen of Adviezen geven.
• Wees een OEN → Blijf Open, Eerlijk en Nieuwsgierig.
• Smeer NIVEA → Niet Invullen Voor Een Ander.
• Denk aan ANNA → Alles Navragen, Niets Aannemen.
• Doe DIK → Denk In Kwaliteiten.
• Gebruik LSD → Luisteren, Samenvatten, Doorvragen.

Actief luisteren en intimiteit

Een veilige emotionele basis versterkt niet alleen de relatie, maar ook het seksleven. Als partners zich gehoord, begrepen en gewaardeerd voelen, komt er meer ruimte voor lichamelijke intimiteit, speelsheid en verlangen. Actief luisteren vormt daarmee het fundament van een liefdevolle en vervullende relatie.

Tot slot

Actief luisteren is niet altijd makkelijk. Het vraagt oefening, zelfreflectie en toewijding. Maar het is een van de krachtigste manieren om liefde, vertrouwen en verbinding te laten groeien. Door écht te luisteren, zeg je zonder woorden: “Ik ben er voor jou.” En dat is wat ieder mens nodig heeft.