Algemeen Dagblad: Lust gaat niet met pensioen

SEKS OP LEEFTIJD

De hormonen gieren niet meer door je lijf als je 80 bent, maar veel ouderen hebben nog volop seks. Tip: hou het boeltje aan de gang, dan roest het niet.

Carl (70) uit Utrecht, ooit monetair econoom, is stellig. ,,Er is niets veranderd wat mij betreft. Seks is enorm belangrijk en alles werkt bij mij nog prima, ook de erectie, geen punt hoor. Als ik hem niet krijg, ligt het aan de vrouw.”

Geen punt… Is er eventueel wel sprake van een verminderd vermogen om hem overeind te krijgen, dan laten mannen daar hooguit gezamenlijk achter een meter bier en onder bulderend gelach iets over los. Johan Derksen (67) hint er geregeld op in het tv-programma Voetbal Inside (hij liet ook weten dat zijn vrouw ‘periodes van grote droogte’ doormaakt). Grootspraak en schroom maken het moeilijk een goede indruk te krijgen van de staat van de Nederlandse erectie. Onderzoek geeft aan dat veel mannen globaal vanaf hun 55ste iets van erectieproblemen gewaarworden.

Volgens Astrid Kremers, seksuoloog in Utrecht en auteur van het boek Aandacht voor seks zegt: ,,De kans op die problemen neemt met het klimmen van de jaren toe. De bloedvaten functioneren minder. Maar zoveel mannen als er zijn, zoveel variaties. Er zijn er ook die een erectie kunnen krijgen tot aan hun dood.”

Bij ouderen verdwijnt de behoefte aan intimiteit en seks, weet ook fotograaf Annabel Oosteweeghel. Haar expositie met foto’s van ouderen in gestileerde poses die intimiteit verbeelden, is vanaf 14 september te zien in Museum Hilversum. ,,Wat we altijd te zien krijgen is jong en mooi, met de suggestie dat ouderen niet mooi zijn en er niet meer zo om geven. Dat is niet de realiteit; intimiteit en seks blijven altijd belangrijk en het is mooi.”

Ook de 85-plussers Peter en Vera, uit de omgeving van Rotterdam, zijn nog actief. Ze zijn ruim zestig jaar getrouwd en hebben altijd een plezierig seksleven gehad. Bij de vraag of er op hun hoge leeftijd nog steeds sprake is van lust, beginnen ze te glunderen. ,,Jazeker, wat dacht je dan”, zegt Peter. ,,Het is niet anders dan vroeger. Met klaarkomen en al. Van ons allebei. Wel zijn de mogelijkheden beperkter, want penetratie gaat niet meer.”

En Vera: ,,Als je zo oud bent als wij, mankeer je natuurlijk nogal eens wat. Gelukkig zijn er ook goeie dagen. Dan kijken we elkaar aan en zeggen: zullen we weer ‘s?”

Peter en Vera doen eraan, ondanks de fysieke ongemakken. Astrid Kremers: ,,Er zijn veel aspecten die invloed hebben op de seksualiteit van ouderen: gezondheid, heb je al decennia dezelfde partner of heb je die pas kort, ben je alleen en hoe is dat zo gekomen, is je partner misschien ziek… Ook speelt een rol of je je leven lang al seksueel actief bent geweest, of misschien minder. Het is moeilijk in het algemeen iets te zeggen, de verschillen tussen ouderen zijn groot. Wat ik in mijn spreekkamer vaak hoor is over pijn bij het vrijen bij vrouwen en faalangst bij mannen. Dan krijgen ze de neiging om het te vermijden.”

Vooral vrouwen, zegt Kremers. ,,Hoe ouder je wordt, des te meer stimulatie is nodig om opgewonden te raken, vochtig te worden in het geval van vrouwen. Bij minder dan de helft van de vrouwen leidt heteroseksuele interactie tot een orgasme. Heb je dus pijn als vrouw en is er ook al niet de beloning van het orgasme, dan is de kans groter dat je geen zin meer hebt. Hierdoor is het beeld ontstaan dat oudere vrouwen geen seksuele wezens zijn. Dat klopt niet. Veel vrouwen – ook jongere trouwens – missen de adequate stimulering.”

Josien (62) uit Den Haag is zo’n vrouw voor wie het allemaal niet meer hoeft. ,,Ik word niet meer vochtig en de man met wie ik af en toe wat knuffel, kan geen erectie krijgen. Ik vind het prima zo. Hij is 63, we gaan wandelen, zitten hand in hand en zoenen wat. Lekker rustig, geen gedoe. Ik ben helemaal gelukkig.”

Zij heeft haar werk, vriendinnen, dat is genoeg; een relatie, nee. ,,Ik heb vanouds een bindingsrem. Als ik tegen een leuke man aan zou lopen die wel een erectie kan krijgen en die wél wil, dan doe ik het. Voor hem, niet voor mezelf. Dan regel ik een glijmiddeltje. Heel eenvoudig.”

Je kunt dus fijn leven zonder seks, volgens Josien, die in dit verband wel verwijst naar haar verleden waarin mannen vooral stress en verdriet veroorzaakten.

Het advies van seksuoloog Kremers zou kunnen zijn: doe dingen waarbij pijn of faalangst niet aan de orde hoeven komen. Zoek manieren van seksuele omgang waarbij erectie en penetratie, ofwel geslachtsgemeenschap, niet nodig zijn. ,,Die manieren zijn er genoeg. Ga strelen, masseren, verwennen, ga spelen, plezier maken. Hou de pijn op afstand, haal de druk eraf.”Stimuleren
Bij de tamelijk dove weduwnaar Arie, die in de Alblasserwaard woont (81), lijkt alle begeerte verdwenen. Dwalen zijn gedachten af als hij een aantrekkelijke vrouw voorbij ziet komen? ,,Nee nee, dat ding hangt er voor niks”, roept hij als de strekking van de vraag hem eindelijk duidelijk is. ,,Dat is allemaal van vroeger. Net als het gereedschap in de schuur hierachter. Ik gebruik het niet meer. Hoeft ook niet.” Hij ontkent categorisch, met een wegwerpgebaar, dat hij nog behoefte zou hebben aan aanraking. Nergens voor nodig.Is het bij Arie de eenzaamheid die de begeerte in de sluimerstand heeft gezet, het is ook waarschijnlijk dat hij er de afgelopen decennia te weinig aan heeft gedaan. Corrie Vliet Vlieland is huisarts in Noordwijk en lid van de NHG-expertgroep Seksuele Gezondheid. Geregeld ziet zij ouderen met seksuele problemen op haar spreekuur. ,,Heel eenvoudige tips zijn belangrijk. Use it or lose it, bijvoorbeeld. Gebruik het of je raakt het kwijt. Bij mannen daalt de testosteronspiegel als ze seksueel inactief zijn, en daarmee het seksueel verlangen. Dus zeker als er geen partner is: masturbeer! Dat geldt ook voor de vrouw. Door jezelf af en toe te stimuleren, bevorder je de doorbloeding en wordt het weefsel minder strak en droog. En neem de tijd voor opwinding. Je kunt best vochtig worden, het duurt alleen langer. Ouderen hebben meer prikkels nodig. Tegen koppels bij wie het minder loopt, zeg ik ook: breng variatie aan, niet altijd die missionarishouding. Koop glijmiddel, dat staat bij de drogist in het schap, online kopen kan ook. Gebruik het als massagemiddel.”85-plussers Peter en Vera zeggen nog weleens ‘zullen we?’, maar echte gemeenschap kan niet meer. Peter: ,,Toen we jonger waren, heb ik een paar keer Viagra gebruikt, maar toen ik tegen de 80 liep, was dat ook geen oplossing meer. Je krijgt ‘m gewoon niet meer omhoog.”

Huisarts Vliet Vlieland schrijft de blauwe pil geregeld voor, maar het effect houdt bij ouderen niet over. ,,Als ik vier pillen meegeef, is er gemiddeld één die iets doet. De spontaniteit lijdt eronder, de spanning wordt er niet minder op en mensen vergeten dat je wel zelf actief iets moet dóen… Herhaalrecepten? In mijn praktijk zelden.”

Zij stipt ook een andere oorzaak aan van mindere seksuele activiteit onder ouderen: hoe aantrekkelijk vind je je leeftijdsgenoot nog? De eerder genoemde Josien zegt het ronduit: ,,Ik vind mannen van mijn leeftijd zelden aantrekkelijk.” Ze vermoedt dat dat komt door de invloed van tv en reclame. Carl, ‘geen punt’, heeft een dertig jaar jongere vriendin. ,,Aantrekkelijke vrouwen van mijn eigen leeftijd zíjn er wel, maar weinig hoor. En dan hebben ze al een relatie of de interesses liggen te ver uit elkaar.”EXPOSITIE Old Love

Van 14 september tot en met 16 oktober is in Museum Hilversum de expositie Old Love. Die bestaat uit een serie foto’s van Annabel Oosteweeghel. Tegen een decor van originele jarenzestighuizen maakte Oosteweeghel foto’s die intimiteit tussen ouderen verbeelden. ,,Ik wil laten zien dat die erotiek ook sensueel en mooi is”, zegt de fotograaf.

Nieuwsgierig naar het hele artikel? Kijk dan hier.