We lijken op een ei!
Hard van buiten, zacht van binnen
Ik ben Astrid Kremers – seksuoloog NVVS en EFT therapeut. Ik leg mijn cliënten vaak uit dat wij mensen net eieren zijn. Dat klinkt misschien gek maar die metafoor is heel krachtig. De buitenkant van een ei is hard en stug. Ook mensen kunnen harde en rauwe emoties laten zien. Maar daaronder zit, net als een ei, veel zachtheid en kwetsbaarheid die beschermd wordt door een harde en stugge laag.
Verhaal
Als iemand vaak hard reageert heeft dat meestal een verhaal. Misschien wel een levensverhaal waarin de hechting met ouders/verzorgers minder veilig en emotioneel verbonden is verlopen dan we zouden willen. Of een levensverhaal met (seksuele) trauma’s en heftige emotionele ervaringen. Als iemand intenser reageert dan dat je redelijkerwijs zou mogen verwachten, dan wordt iemand vaak geraakt op een emotioneel litteken. Dat doet pijn en dan reageert iemand fel. Nodig de ander eens uit om op een later moment in alle rust zijn/haar (hechtings)verhaal te vertellen. Als je oprecht nieuwsgierig luistert naar dat levensverhaal op een warme en rustige manier, dan is de kans groot dat je het verhaal te horen krijgt en zal je merken dat dit verzacht en emotioneel verbindt.
Als iemand een harde emotie laat zien, dan helpt het mij om te bedenken dat daar een zachte emotie onder zit. Ik ben dan wat extra lief, empathisch, geef erkenning en creëer een veilige en kalme sfeer. Natuurlijk moet ook ik eerst soms even tot 10 tellen voordat ik zo kalm en teder kan reageren en natuurlijk lukt me dat niet altijd. Maar de ervaring leert me dat de harde bescherming op een gegeven moment los gelaten kan worden als ik kalm en liefdevol reageer. De ander kan dan na verloop van tijd zachte emoties en behoeftes laten zien, oftewel zichzelf emotioneel openen. Dat merk ik bij iedereen: vreemden (bijvoorbeeld in het verkeer of in een winkel waarin mensen boos zijn), collega’s, buren, familie en vrienden. Over je eigen schaduw heen stappen, je trots of gelijk willen hebben aan de kant zetten en empathisch reageren kan de relatie helpen. En ook ik reageer soms hard om mijzelf te beschermen. Ik heb gemerkt dat het dan heel erg fijn is als de ander er liefdevol voor mij is en dat het niet escaleert tot een ruzie.
Dus hoe stommer of irritanter iemand doet, hoe kwetsbaarder iemand zich vaak voelt. Mensen die zich goed voelen en lekker ontspannen zijn, doen namelijk niet stom en lelijk. Dus als iemand dat wel doet dan is dat een teken dat het (even) niet goed gaat met de ander, dat de ander stress ervaart en uit de window of tolerance schiet, wellicht angstig of onzeker is en zichzelf beschermt. Er op die manier naar kijken bevordert de emotionele nabijheid en helpt om destructieve patronen te doorbreken.
Anders gezegd, als iemand geraakt wordt op een zere plek is er een radicale verandering van emotie en toon, de respons is niet meer binnen proportie, iemand schiet in een directe overlevingshouding, er is controleverlies.
Harde emoties
Dit zijn voorbeelden van harde emoties:
Aanvallend, afstandelijk, afgunstig, afkeurend, arrogant, boos, bot, claimend, dramatiserend, eisend, gefrustreerd, geïrriteerd, gepikeerd, gespannen, cynisch, grenzeloos, hatelijk, ijzig stil zijn, jaloers, kattig, kil, koud, kwetsend, liegend, lomp, minachtend, de ander negerend, nijdig, ongeduldig, ontevreden, opschepperig, onverschillig, oude koeien uit de sloot halen, pestend, pissig, rancuneus, sarcastisch, sceptisch, stekelig, superior, verachtend, verbolgen, vernederend, verwijtend, verontwaardigd, vol walging, wantrouwend, woedend.
Zachte emoties
Dit zijn voorbeelden van zachte emoties:
Bang, bedroefd, bezorgd, buitengesloten voelen, eenzaam, faalangst, gedeprimeerd, gekwetst, jaloers, machteloos, moeheid, onveilig, onzeker, overbelast, schaamte, schuld, spijt, teleurgesteld, verdrietig, verlamd, verlangend, verward, je afgewezen voelen, je ongeliefd voelen, je verwaarloosd voelen, je aangevallen voelen.
EFT
Binnen de EFT (Emotionally Focused Therapy) denken we ook dat onder een harde laag vaak sprake is van zachte emoties zoals angsten. Misschien herken je deze angsten: angst dat ik niet belangrijk voor je ben, angst dat je mij verlaat, angst dat ik niet genoeg ben, angst dat je mij niet waardeert, angst dat je niet van mij houdt of de angst dat je mij in de steek laat.
Als je leert om je angsten uit te spreken naar je partner, kan je daarna ook je behoefte leren uitspreken. Belangrijke hechtingsbehoeften zijn: dat ik belangrijk voor je ben, dat je bij mij blijft, dat ik goed genoeg ben zoals ik ben, dat je mij erkent en waardeert, dat je van mij houdt en dat je er voor mij bent. Misschien herken je die behoeftes bij jezelf.
Door EFT leren jullie de negatieve patronen in jullie relatie te (her)kennen en te veranderen. Hierdoor zullen jullie merken dat jullie sterker en veiliger met elkaar verbonden worden. Kortom, we gaan van een harde emotie naar een zachtere emotie en vanuit daar naar verbinding.
Kansen voor jou als jij harde emoties laat zien
Wat vaak kan helpen:
Eerst even een time-out kan helpen om kalm te worden. Daarna kan je met elkaar rustig is gesprek.
- Vertel wat je triggerde: Als jij… doet
- Vertel wat je diep van binnen voelt: Dan voel ik me …
- Vertel wat je aan de buitenkant laat zien: Dan ga ik … doen
- Vertel wat je eigenlijk nodig hebt: Maar eigenlijk heb ik … van je nodig
- Vraag naar het gevolg van jouw gedrag op de ander: Ik besef dat mijn gedrag invloed heeft op jou, klopt dat en wil je zeggen wat het met je doet?
Agressief gedrag is natuurlijk nooit acceptabel. Merk je dat je fysieke agressie (zoals schoppen, duwen, slaan, spugen, vernielen) of psychische agressie (zoals bedreigen, chanteren, dwingen/dwingende controle, vernederen) vertoont, dan is het goed om hulp te zoeken zodat jij je emoties leert reguleren. Het is belangrijk dat de ander zich ten alle tijde veilig voelt.
Kansen voor jou als de ander harde emoties laat zien
Wat jij dan kan doen is vertraagd het ei afpellen:
- Even tot 10 tellen voordat je reageert
- Wees kalm, mild, geduldig, respectvol en vriendelijk
- Geef erkenning waarover de ander stress ervaart
- Wees emotioneel beschikbaar, zoek aansluiting en wees betrokken
- Wees empathisch en compassievol
- Toon duidelijke en oprechte bewondering
- Herken het patroon waar jullie in zitten
- Luister en wees op een rustige en warme manier nieuwsgierig naar het (levens)verhaal, naar de zachte emotie en behoefte achter de harde emotie
- Wees je ervan bewust dat het de toon is die de muziek maakt, liefdevolle intonatie helpt
- Toon vertrouwen en geef hoop
Lieve zinnen
Onderstaande lieve zinnen kunnen helpend zijn:
- Wat kan ik voor je betekenen/doen?
- Waarmee kan ik je helpen?
- Ik wil je graag goed begrijpen. Heb ik je nu goed begrepen?
- Als ik je goed begrijp zeg je… Klopt dat?
- Kan je me helpen om jou te begrijpen?
- Mag ik je vragen wat dat met je deed?
- Wat dacht je en wat voelde je toen?
- Wil je er nog meer over vertellen?
- Vertel er gerust nog meer over, ik luister.
- Vertel, hoe is dat dan? Hoe voelt dat dan?
- Hoe voelt dat in je lijf?
- Wat voel je dan diep van binnen?
- Voel je je voldoende gezien en gehoord door me?
- Wat was belangrijk voor jou vandaag? Wat heeft jou geraakt?
Wil je nog meer inspiratie dan kan ik je dit artikel van harte aanbevelen.
Tot slot
Nog een paar spreuken:
- Verwijten verwijdert – vleien verbindt
- Wees en blijf nieuwsgierig naar het verhaal van de ander
- De snelste weg naar geluk is via liefde en kalmte
- Luister in plaats van opinies, meningen en adviezen te geven
- Aanwezig zijn bij de ander vraagt om je eigen emoties te (ver)dragen
- Mensen willen wel veranderen maar niet veranderd worden
Geïnspireerd door Sue Johnson, Aerjen Tamminga, Katja Pareira en Emily Nagoski