Seksuele problemen? Misschien is stress een oorzaak

Introductie

Ik ben Astrid Kremers, seksuoloog NVVS en ACT therapeut: expert op het gebied van liefde, lust én leefstijl. Leefstijl is namelijk een belangrijke en bepalende factor is op het gebied van seksualiteit. Ontspanning, rust en slaap zijn namelijk essentiële elementen van een gezonde leefstijl.

Misschien heb jij het gevoel dat je teveel ballen in de lucht moet houden, dat er teveel prikkels zijn en dat het (soms) allemaal teveel is voor je. Dat je maar door en door en door gaat. Een belangrijk signaal kan zijn als je merkt dat het je niet lukt om een boek te (gaan) lezen.

Signalen

Misschien krijg je ook signalen van je lichaam dat het niet goed met je gaat, zoals (spannings)hoofdpijn, gespannen kaak, nek/schouder/rugklachten, verhoogde (bekkenbodem)spierspanning, darmproblemen, pijn/knoop in buik, duizeligheid, hartkloppingen, hoge bloeddruk, moeheid, lage weerstand, vaak ziek/grieperig, snel transpireren en overgevoelig voor licht en geluid. Je lichaam liegt niet en wil je wat vertellen.

Anderen ervaren vooral psychische stressklachten zoals somberheid/depressie, angst, piekeren, paniek(aanval), gejaagd gevoel, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, minder aandacht voor jezelf/huishouden/koken, kort lontje, slaapproblemen, starheid en weinig psychische flexibiliteit. Je laat misschien harde emoties zien omdat je de zachte emoties die eronder zit wilt beschermen.

En herken je dit? Veel snoepen, snaaien en snacken, teveel of juist te weinig eten, extreem veel met je uiterlijk bezig zijn, extreem omgaan met sporten, extreem veel of veel te weinig schoonmaken, overmatig het nieuws volgen, uitstelgedrag, middelenge/misbruik, erg veel surfen/zappen/porno kijken, veel gamen, gokken en veel shoppen.

Onderschat ook zeker niet het belang van slaap. We weten dat slecht slapen een groot negatief effect kan hebben. Slecht slapen is een heel belangrijk signaal dat het niet goed met je gaat.

Kortom, je kan door allerlei signalen merken dat je batterij leeg raakt, dat je opgebrand raakt. Gelukkig liggen er mooie kansen om meer balans te ervaren in jouw leven, om je batterij op te laden. Geen zorgen, er is echt hoop. Ik ga je uitleggen hoe het stress-systeem werkt, hoe je signalen kunt herkennen en hoe je minder vaak (te) grote wisselingen in je stemming kunt gaan ervaren. En het mooie is dat balans positief bijdraagt aan een plezierig seksleven. Misschien resoneert er iets wat je leest in dit artikel.

Mind full in plaats van mindful

Helaas hebben veel mensen een vol koppie en ervaren ze stress. Aandacht bij het vrijen houden is dan extra moeilijk. Misschien herken je dat? Tijdens het vrijen denk je wellicht aan van alles en nog wat, maar niet/nauwelijks aan seks. Of je ervaart misschien op dit moment weinig verbinding met je (seks)partner waardoor je niet de ‘veilige en synchrone seks’ ervaart die Sue Johnson in haar boek ‘Hou me vast’ zo mooi beschrijft.

Door stress is de kans groot dat je moeilijk kan genieten van seksualiteit, minder makkelijk opgewonden wordt of een orgasme krijgt, problemen hebt met een erectie krijgen/houden, pijn hebt bij penetratie seks en vaak helemaal geen eens zin hebt om te beginnen met vrijen. Mensen die stress ervaren gaan liever slapen of even alleen zijn in plaats van dat er weer wat moet, weer iemand die aan hun lichaam zit. Ze zijn de hele dag al druk met anderen. Ze willen rust! En dat is heel begrijpelijk als je zoveel stress ervaart, dan heb je behoefte aan een kalme, prikkelarme omgeving. Misschien lijkt een massage in kaarslicht je nog wel fijn maar heb je geen enkele behoefte aan seks.

Zenuwstelsel

Eerst een kort lesje biologie. Het autonome zenuwstel is onderverdeeld in het:

• Sympathische zenuwstel: actie, gaspedaal, stress, vechten of vluchten, alertheid, spanning, versnelde hartslag, gespannen (bekkenbodem)spieren en gespannen kaken
• Parasympatische zenuwstelstel: rem, rust, ontspannen spieren, herstel, kalmte, vertraagde hartslag, balans 

Als het sympatische zenuwstel geactiveerd is, spannen automatisch de (bekkenbodem)spieren zich aan. Die verhoogde bekkenbodemspanning is een emotionele respons. Het kan een uiting zijn van hechtingsproblemen, stress, relatieproblemen, spanningen in het gezin, te veel veranderingen, werkstress, trauma, pijn, angst voor pijn, angst voor falen en prestatiedruk.

Als de bekkenbodem is aangespannen dan is geslachtsgemeenschap/penetratie-seks is vaak niet mogelijk (bij vrouwen spant de spieren aan de ingang van de vagina aan en mannen hebben moeite met het krijgen/houden van een erectie) en is een orgasme moeilijker. Heerlijk ontspannen zijn, vertragen, overgave en loslaten (dus meer aandacht voor het parasympatische zenuwstel) helpen enorm om een plezierig seksleven te hebben vol heerlijke zintuigelijke ervaringen.

Ik heb gemerkt dat het parasympatische zenuwstel bij velen wat meer aandacht mag krijgen. Misschien bij jou ook? Laten we eens op onderzoek gaan.

Window of tolerance

Misschien heb je er wel eens over gehoord: the window of tolerance. In deze animatie voor volwassen en deze animatie voor kinderen kan je er meer over te weten te komen. Om een plezierig seksleven te kunnen hebben is het helpend als je binnen jouw window blijft. Dan kan je makkelijker in seksuele verbinding komen en blijven, loslaten, je aandacht bij seks houden, een seksuele flow ervaren, tot overgave komen en de mooie combinatie van liefde en lust beleven.

Binnen the window: optimaal spanningsgebied

Wat ervaar je als je binnen je window blijft:

• Je bent in respectvolle (seksuele) verbinding met jezelf en de ander
• Er is kalmte en rust
• Je zorgt voor veilige en vriendelijke communicatie
• Je toont empathie en compassie
• Je bent in staat tot zelfreflectie
• Je kan stress goed aan
• Je stelt je lerend op
• Mensen ervaren je als liefdevol en verbindend
• Je praat rustig, misschien zelfs zacht
• Je ademhaling is rustig
• Je slaapt goed
• Je kan relativeren
• Je ervaart psychologische flexibiliteit
• Je zorgt goed voor jezelf en de ander
• Je kan de ander erkenning geven
• De seksuele energie flowt
• Je opent je hart

Hyper-arousal: overprikkelende reacties

Wat merk je als je als je boven je window schiet:

• Je hebt negatieve emoties zoals angst, spanning, agressie, boosheid, paniek
• Mensen zeggen tegen je dat je een kort lontje hebt
• Opmerkingen of gedrag van anderen ervaar je als bedreigend of negatief
• Je toont destructief gedrag
• Je kan de ander niet horen of zien
• Je zegt kwetsende woorden
• Je wekt hard en veel of je hebt het idee dat het allemaal te veel is
• Je bent reactief
• Je hebt een hoge spierspanning
• Je trilt en/of hebt verhoogde hartslag
• Je bent continu alert
• Geen keuzes kunnen maken
• Je hebt slaapproblemen
• Je hebt concentratieproblemen
• Je schrikt snel
• Je voelt je lusteloos
• Je bent snel prikkelbaar
• Je merkt dat het niet lukt om een boek te lezen
• Je reageert verbaal/fysiek agressief
• Je voelt je snel aangevallen
• Je ervaart opmerkingen snel als kritiek krijgen
• Je voelt je niet gehoord en gezien
• Je hebt het idee dat je niet belangrijk bent voor de ander
• Je hebt het idee dat anderen denken dat jij niet oké bent
• Anderen voelen zich niet veilig bij je

Hypo-arousal: onderprikkelende reacties

Wat merk je als je onder je window schiet:

• Je voelt je onverschillig
• Je wilt je afsluiten
• Je bent afwezig
• Je kan niet meer voelen
• Je dissocieert
• Je zwijgt
• Je bent passief
• Er is contactverlies tussen jou en je naasten
• Je voelt je afgestompt
• Je voelt je lusteloos
• Je dwaalt af met je gedachten
• Je vermijdt het liefst situaties en mensen
• Mensen zeggen dat je onbereikbaar bent
• Je komt tot niks
• Je trekt je terug
• Komt te laat op afspraken
• Je ligt vaak op de bank of in bed – liefst met deken om je heen
• Je hebt een slechte zelf-/uiterlijke zorg
• Je gaat niet/weinig sporten
• Je wil graag alleen zijn in je eigen bubbel
• Anderen zeggen dat ze je niet/moeilijk kunnen bereiken
• Je bouwt een muur om je heen
• Je reageert niet op je berichten die mensen je sturen
• Je verwaarloost het huishouden
• Achteloos op je mobiel zitten: social media, (porno)filmpjes, etc
• Weinig/geen (seksueel) initiatief tonen

Kleine window

Door trauma’s, hechtingsproblemen, slaapgebrek, ouder worden, de overgang, lichamelijke ziekte, psychische problemen, zware baan/studie, rouw, zorgen om … , veel prikkels in de thuissituatie, en relatieproblemen kan je merken dat je window kleiner wordt – dat je minder veerkrachtig en minder psychologisch flexibel bent. Dat is iets waar jij rekening mee kan houden.

Wat kunnen anderen doen?

Ook anderen kunnen rekening met jou houden en jou helpen. In dit artikel en ook in dit artikel leg ik uit hoe je partner kan reageren op jou zodat jij weer kalmer kan worden. Sociale steun kan namelijk een groot verschil maken. Ook helpt het anderen om zich te realiseren dat als jij hard reageert het een teken is dat het niet goed met je gaat. Dit artikel geeft concrete handvatten. Wist je trouwens dat de kans groot is dat je omgeving het gevoel kan hebben om op eieren te lopen als je uit je window schiet.

Wat kan jij laten?

Ook jijzelf kan dingen laten zodat je binnen je window blijft. Denk aan minderen/stoppen met: koffie, alcohol, drugs, energy en cafeïne drankjes, veel suikers, stress, junkfood, onregelmatig eten, veel naar een beeldscherm kijken, lang zappen, veel social media, veel zitten, te laat gaan slapen, onregelmatig slaappatroon, teveel/te hard werken, heftige discussies, late night talkshows bekijken en veel contacten die energie kosten.

Wat kan je juist doen?

Je kan ook juist dingen doen om je draagkracht en flexibiliteit te vergroten zodat je binnen je window blijft. Je zou bijvoorbeeld iets heel anders kunnen doen dan dat wat je normaal doet. Als je studie/werk neerkomt op: naar een beeldscherm kijken, zitten, denken, lezen en praten dan zou je in vrije tijd het tegenovergestelde kunnen doen: niet naar een beeldscherm kijken maar juist bewegen, zintuigelijke ervaringen opdoen en de stilte opzoeken.

In het algemeen zou je meer en vaker aandacht kunnen hebben voor: je adem kalmeren (door je neus inademen en lang uitademen, diepe buikademhaling i.p.v. hoge ademhaling, 4/7/8 ademhaling), liefde en vriendelijkheid, lichaamscontact, omgaan met mensen die je positieve energie geven, (avond)wandeling maken, beweging/sporten/krachttraining, buiten zijn, lachen, compassie, vaker plantaardig eten, een rustige vorm van yoga (Yin, Hatha, Restorative, Nidra), rust, stilte-momenten, rustig badkamer-ritueel, goede agendaplanning, voldoende nachtrust, betere taakverdeling huishouden, gewoon alleen maar ‘zijn’, gezellig spelen met een kind of dier, rustige/vrolijke muziek maken of luisteren, knutselen, tijd nemen voor een leuke hobby, oprechte interesse en zorgzame vriendelijkheid naar naasten, sauna, dagstructuur, prikkelarme omgeving, koude-baden, in alle rust huishoudelijke taakjes doen, in alle rust en met aandacht koken en eten, met aandacht in de seksualiteit zijn, dansen en je heupen heerlijk laten bewegen, mindfulness, mindfulness app of een (online) mindfulness-cursus, zachte dekens en zachte kussens, je bloedsuikerspiegel reguleren, bezoek aan schoonheidsspecialist/kapper, opruimen en weggooien, gezelschaps/bordspel spelen, de tijd nemen om ervaringen na te voelen, boek/tijdschrift lezen of luisteren, regelmatig eten, ontspannen en leuke vakanties of weekendjes weg, massage, romantiek, tuinieren, prettige/plezierige seksuele ervaringen, leuke dingen doen, tijd voor jezelf, sociale verbinding, mediteren, bidden, dagboek bijhouden/journaling, af en toe een geweldige uitspatting en natuurlijk dankbaarheid. 

En denk ook zeker aan het aanpakken van de oorzaak dat je window kleiner is dan je zou willen. Je zou kunnen starten met goed medisch- en/of psychologisch onderzoek om de diagnostiek te verhelderen. Misschien kan trauma-behandeling, ACT (Acceptance and Commitment Therapy), schema-therapie, EFT (Emotionally Focused Therapy), hormonale-therapie en niet-hormonale therapie (bij overgangsklachten), psycho-somatische fysiotherapie of een gesprek met je werkgever/bedrijfsarts jou helpen.

Blue Zones

Misschien ken je de documentairereeks op Netflix: Live to 100: Secrets of the Blue zones. Ik vind het heel interessant en inspirerend. Ze onderzoeken wat het geheim is van een lang en gelukkig leven. Misschien inspireert het jou ook en helpt het je om jouw batterij op te laden. Op vijf plekken in de wereld leven mensen namelijk langer en gezonder dan ergens anders op de wereld. Die plekken noemen ze de Blue Zones. Mensen die daar wonen worden vaak 100 jaar, in goede lichamelijke en psychische gezondheid, zonder medicijnen. Er is veel onderzoek gedaan naar de kenmerken van deze gebieden. Ze hebben er negen gevonden:

1. Beweeg natuurlijk: geen sportschool, maar leven in een omgeving die stimuleert om te bewegen
2. Ken je doel: weet waarvoor je ’s ochtends wakker wilt worden
3. Zo min mogelijk stress: neem dagelijks tijd voor ontspanning
4. De 80%-regel: verlaag je calorie-inname met 20%
5. Plantaardig voedsel: verbouw het zelf en eet dagelijks bonen
6. Wijn: drink regelmatig maar met mate, tijdens gezellig samenzijn met vrienden
7. Gelijkgestemden: behoor tot een groep gelijkgestemden waarmee regelmatig wordt samengekomen
8. Familie: stel familie en geliefden op de eerste plaats
9. Vriendenkring: zorg voor een goede vriendenkring en voldoende sociale contacten

Tot slot:

Wil je meer weten en leren over jouw leefstijl. Kijk dan hier en vul de vragenlijst in of bekijk onderstaande plaatjes. Want ook voor jou liggen er kansen! En heb je er hulp bij nodig? Schroom dan niet om contact op te nemen met mij. Je staat er niet alleen voor!