ASS (autisme) en seksualiteit: een liefdevol en genuanceerd perspectief

Inleiding

Voor mensen met Autisme Spectrum Stoornis (ASS) kunnen relaties en seksualiteit uitdagend zijn, maar ook bijzonder waardevol en verrijkend. In mijn seksuologiepraktijk zie ik, seksuoloog Astrid Kremers, veel nensen met ASS. 

ASS is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die zich kenmerkt door moeilijkheden in sociale communicatie en repetitief gedrag. Hoewel ASS vaak wordt geassocieerd met beperkingen, heeft het ook unieke eigenschappen en perspectieven.

Dit artikel richt zich op de ervaringen van mensen met ASS en hun partners. Ik zal hierin aandacht hebben voor zowel de uitdagingen als de vele mooie kanten van relaties en seksualiteit binnen het spectrum.

Allereerst: je bent niet de enige

Mensen met ASS ervaren vaak uitdagingen op het gebied van seksualiteit en intimiteit, dat is heel normaal. Het is belangrijk te beseffen dat veel mensen met ASS hiermee te maken hebben, je bent dus absoluut niet de enige. Moeite hebben met het begrijpen van non-verbale signalen, verschillen in het beleven van aanrakingen en problemen met het reguleren van prikkels kunnen bijdragen aan seksuele onzekerheden. Deze uitdagingen zijn echter herkenbaar voor veel mensen binnen het autismespectrum, er is dus niets mis met jou. Door open te zijn over je ervaringen en hulp te zoeken kun je ontdekken wat helpt voor jou en je eventule partner. Samen kunnen we werken aan het creëren van een fijne seksueel leven die past bij jouw unieke behoeften en voorkeuren.

1. Seksualiteit en autisme: een uitdagende combinatie

Voor mensen met ASS kan seksualiteit gepaard gaan met unieke uitdagingen. Het begrijpen van sociale signalen, het verwoorden van eigen wensen en grenzen, en het afstemmen op de behoeften van een partner kan voor iemand met ASS ingewikkelder zijn.

Communicatie en sociale signalering

Mensen met ASS kunnen moeite hebben met het interpreteren van non-verbale signalen, zoals gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal. Dit kan leiden tot misverstanden en ongemakkelijke situaties in intieme relaties. Voor de partner kan dit aanvoelen als een gebrek aan empathie, warmte of betrokkenheid, terwijl het voor de persoon met ASS een bron van verwarring en frustratie kan zijn.

Sensorische overgevoeligheid

Veel mensen met ASS ervaren sensorische overgevoeligheid, wat betekent dat bepaalde aanrakingen, geluiden of geuren als overweldigend of zelfs pijnlijk kunnen worden ervaren. Dit kan invloed hebben op intimiteit en seksuele interactie. Het is belangrijk dat partners zich hiervan bewust zijn en samen zoeken naar manieren om een comfortabele en plezierige ervaring te creëren.

Verschil in seksueel verlangen en verwachtingen

De seksuele behoeften en verwachtingen van iemand met ASS kunnen verschillen van die van hun partner. Sommige mensen met ASS kunnen hyperseksueel zijn, terwijl anderen een verminderde interesse in seks kunnen hebben. Dit kan leiden tot spanning en onbegrip in de relatie.

Hyperfocus

Bij mensen met ASS kan hyperfocus in relaties en seksualiteit uitdagend zijn, omdat de intense gerichtheid op specifieke interesses ten koste kan gaan van aandacht voor de partner en hun behoeften. Dit kan ervoor zorgen dat de partner zich verwaarloosd of ongezien voelt, wat spanning en afstand binnen de relatie kan creëren.

Rigiditeit en routine

Mensen met ASS kunnen rigide zijn in hun routines en patronen. Dit kan zich vertalen in een voorspelbare of zelfs routinematige benadering van seksualiteit, wat voor de partner als eentonig kan aanvoelen.

Angst voor afwijzing en falen

Door eerdere negatieve ervaringen kunnen mensen met ASS een intense angst voor afwijzing of falen ontwikkelen. Dit kan hen ervan weerhouden om seksuele of romantische toenadering te zoeken, wat een gevoel van eenzaamheid en isolatie kan versterken.

Vermijding en gebrek aan initiatief

Bij mensen met ASS kunnen vermijding en een gebrek aan initiatief in seksualiteit voortkomen, wat kan leiden tot terughoudendheid in intieme situaties. Hierdoor kan de partner zich soms onvoldoende gezien voelen en de erkenning missen die belangrijk is voor hun gevoel van verbinding en eigenwaarde. Het kan de indruk wekken dat iemand met ASS intimiteit vergeet, terwijl het vaak een gevolg is van complexe innerlijke processen.

2. De zonzijde van een relatie met iemand met ASS

Ondanks de uitdagingen kunnen relaties met iemand met ASS ook prachtige, unieke mooie aspecten hebben. Deze relaties kunnen zich kenmerken door een diepe eerlijkheid, loyaliteit en een unieke kijk op de wereld.

Eerlijkheid en authenticiteit

Veel mensen met ASS hebben een sterke voorkeur voor eerlijkheid en transparantie. Dit kan leiden tot een relatie waarin beide partners precies weten waar ze aan toe zijn. Dit kan bevrijdend zijn en een veilige basis vormen voor een stabiele, langdurige relatie.

Loyaliteit en betrouwbaarheid

Mensen met ASS kunnen zeer loyaal zijn aan hun partner. Deze loyaliteit komt voort uit een diepgewortelde behoefte aan stabiliteit en voorspelbaarheid. Voor veel partners kan dit een gevoel van veiligheid en zekerheid geven.

Creatieve intimiteit

Omdat traditionele ideeën over intimiteit soms niet prettig zijn voor mensen met ASS, kan het nuttig zijn om creatiever te zijn. Dit kan leiden tot een unieke vorm van verbondenheid en intimiteit die voor beide partners bevredigend is.

Diepgaande interesses en passie

Mensen met ASS hebben vaak diepe interesses en passies. Deze kunnen de relatie verrijken en leiden tot een gemeenschappelijk gedeelde passie of activiteit die de band tussen de partners versterkt. Dit kan helpen om de relatie sterker te maken en een dieper gevoel van verbondenheid te creëren.

Veilige verbinding

Wanneer mensen met ASS een partner vinden waarmee ze zich veilig en begrepen voelen, kunnen ze sterke en langdurige emotionele en seksuele verbindingen ontwikkelen. Deze loyaliteit en toewijding dragen bij aan een stabiele relatie.

Rijke innerlijke wereld

Veel mensen met ASS hebben een diepe innerlijke belevingswereld, wat zich kan vertalen naar fantasie en creativiteit binnen de seksuele relatie. Dit kan een verrijkende ervaring bieden voor zowel de persoon met ASS als hun partner.

3. Specifieke seksuele problemen bij mensen met ASS

Mensen met ASS kunnen specifieke seksuele problemen ervaren die hun leven en relatie beïnvloeden.

Erectieproblemen

Erectieproblemen kunnen vaker voorkomen bij mannen met ASS als gevolg van angst, stress of sensorische overgevoeligheid. Deze problemen kunnen invloed hebben op het zelfbeeld en de relatie met de partner.

Orgasme probleem

Geen orgasme, een te snel orgasme of een vertraagd orgasme kan te maken hebben met problemen in het afstemmen op de partner, een gebrek aan seksuele opwinding of een overmatige focus op controle en prestatie. Het kan leiden tot frustratie en spanning in de relatie.

Seksuele aversie

Sommige mensen met ASS kunnen een intense aversie ontwikkelen tegen seks of bepaalde seksuele handelingen. Dit kan samenhangen met negatieve ervaringen, sensorische overgevoeligheid of angst voor intimiteit.

Hyperseksualiteit

Bij sommige mensen met ASS komt hyperseksualiteit voor, waarbij er sprake is van een verhoogde behoefte aan seksuele activiteit. Dit kan leiden tot problemen in relaties, vooral als de partner niet dezelfde behoefte ervaart.

Problemen met consent en grenzen

Door moeilijkheden in sociale communicatie en het interpreteren van sociale signalen kunnen mensen met ASS moeite hebben met het herkennen van grenzen van zichzelf en hun partner. Dit kan leiden tot ongemakkelijke of zelfs schadelijke situaties.

4. Erkenning en ondersteuning voor beide partners

In een relatie waarin een van de partners ASS heeft, kunnen beide personen specifieke behoeften en uitdagingen ervaren. Het is belangrijk om deze wederzijds te erkennen en passende ondersteuning te krijgen.

Begrip en acceptatie

Begrip voor de specifieke uitdagingen van een partner met ASS is essentieel. Partners kunnen baat hebben bij psycho-educatie en begeleiding om autisme beter te begrijpen en hoe het de relatie beïnvloedt.

Open communicatie

Het ontwikkelen van een open en eerlijke communicatie is helpend. Dit betekent niet alleen praten over problemen, maar ook over wensen, verlangens en verwachtingen. Het is belangrijk om ruimte te bieden voor beide partners om hun gevoelens en behoeften te uiten.

Ondersteuning en zelfzorg

De partner van iemand met ASS kan het gevoel hebben dat hij of zij zich constant moet aanpassen en ondersteunen. Het is belangrijk dat de partner ook tijd neemt voor zelfzorg. Het kan helpend zijn om professionele ondersteuning te zoelen om balans te bewaren of delicate thema’s zoals vreemdgaan te bespreken.

Gezamenlijke activiteiten en interesses

Het vinden van gezamenlijke interesses en activiteiten kan helpen om de band te versterken en een gevoel van verbondenheid te creëren. Dit kan variëren van gezamenlijke hobby’s tot het ontwikkelen van nieuwe tradities binnen de relatie.

5. Verschillen tussen mannen en vrouwen met ASS in seksualiteit

Onderdiagnose bij vrouwen

Hoewel ASS vaak als één stoornis wordt beschreven, zijn er aanzienlijke verschillen in hoe mannen en vrouwen de symptomen ervaren en de uitdagingen die zij op het gebied van seksualiteit ondervinden. Deze verschillen zijn niet alleen biologisch van aard, maar worden ook beïnvloed door sociale verwachtingen en stereotypes.

Vrouwen met ASS worden vaak later of zelfs helemaal niet gediagnosticeerd. Dit komt deels doordat vrouwen beter in staat zijn om hun symptomen te camoufleren door sociaal wenselijk gedrag te imiteren. Deze onderdiagnose kan ertoe leiden dat zij minder toegang hebben tot hulp en begeleiding op het gebied van seksualiteit en relaties.

Seksuele uitdagingen bij mannen met ASS

Mannen met ASS kunnen een sterke interesse of obsessie ontwikkelen voor seksualiteit, die soms problematisch kan zijn. Dit kan variëren van een intense preoccupatie met pornografie tot moeilijkheden bij het afstemmen van hun seksuele verlangens op de behoeften van hun partner.

Mannen met ASS kunnen zich zeer bewust zijn van hun seksuele prestaties, wat kan leiden tot angst voor falen en erectiestoornissen. Deze druk om te ‘presteren’ kan het genieten van seksuele interactie belemmeren.

Door moeilijkheden in het herkennen van non-verbale signalen, kunnen mannen met ASS soms moeite hebben met het afstemmen op de wensen en grenzen van hun partner. Dit kan leiden tot ongemakkelijke situaties en misverstanden.

Seksuele uitdagingen bij vrouwen met ASS

Vrouwen met ASS kunnen moeite hebben met het uiten van hun seksuele wensen en grenzen. Dit kan leiden tot seksuele interacties die zij als onbevredigend of zelfs negatief ervaren. Daarnaast kan dit bijdragen aan het ontwikkelen van seksuele problemen zoals seksuele aversie of vermijdingsgedrag.

Vrouwen met ASS hebben vaker te maken met comorbide problemen zoals angststoornissen en depressie. Deze psychische klachten kunnen een negatieve invloed hebben op hun seksuele interesse en functioneren.

Sociale verwachtingen en genderrollen

Mannen en vrouwen worden anders gesocialiseerd, wat invloed kan hebben op hoe zij omgaan met hun seksualiteit. Voor mannen kan er een grotere druk zijn om seksueel actief en ‘succesvol’ te zijn, terwijl vrouwen vaker worden aangemoedigd om zich aan te passen en niet op te vallen. Deze verwachtingen kunnen de seksuele ontwikkeling en zelfacceptatie van zowel mannen als vrouwen met ASS beïnvloeden.

Seksuele oriëntatie en genderidentiteit

Mensen met ASS kunnen vaker een niet-heteroseksuele oriëntatie of genderdiversiteit ervaren. Dit kan voor extra uitdagingen zorgen, zoals discriminatie of onbegrip vanuit hun sociale omgeving. Het is belangrijk dat zij toegang hebben tot inclusieve en veilige ruimtes waarin zij zichzelf kunnen zijn en hun identiteit kunnen verkennen.

Begeleiding op maat voor mannen en vrouwen met ASS

Omdat de uitdagingen op seksueel gebied verschillen tussen mannen en vrouwen met ASS, is het belangrijk dat begeleiding en therapie op maat wordt aangeboden. Dit betekent dat er rekening gehouden wordt met de specifieke behoeften, problemen en doelen van zowel mannen als vrouwen.

• Voor mannen kan begeleiding zich richten op het leren herkennen en respecteren van de grenzen van een partner, het omgaan met prestatiedruk en het ontwikkelen van een gezonde seksuele relatie.
  
• Voor vrouwen kan de nadruk liggen op het versterken van zelfvertrouwen, het ontwikkelen van assertiviteit in seksuele situaties en het bieden van ondersteuning bij het verwerken van eventuele negatieve seksuele ervaringen.

Seksuele grensoverschrijding

Zowel vrouwen als mannen met ASS zijn door hun moeite met het lezen van sociale signalen en het aangeven van hun grenzen vaak kwetsbaarder voor seksueel misbruik of grensoverschrijdend gedrag. Zij kunnen moeite hebben met het herkennen van manipulerend gedrag of situaties die onveilig zijn.

6. Seksuologische hulpverlening voor mensen met ASS

Hulp van een seksuoloog NVVS kan helpen om meer inzicht te krijgen in eigen seksualiteit, grenzen en behoeften, evenals die van hun partner.

Individuele begeleiding

Individuele begeleiding kan zich richten op sociale vaardigheden, het begrijpen van wederzijdse toestemming en het ontwikkelen van seksuele autonomie. Dit kan bijdragen aan het vergroten van zelfvertrouwen en het verminderen van angst.

Hulpverlening aan stellen

Voor stellen kan begeleiding helpen bij het verbeteren van de communicatie en het leren omgaan met verschillen in behoeften en verwachtingen. Het kan ook helpen om misverstanden te verminderen en een diepere emotionele verbinding te ontwikkelen.

Afrondend

Zoals u ziet zijn er zowel uitdagingen als mooie kansen als er sprake is van ASS. Voor meer informatie en ondersteuning kunt u terecht op de website van de Nederlandse Vereniging voor Autisme: autisme en seksualiteit. Hier kunt u veel mooie informatie vinden.

Heeft u specifieke vragen of wilt u begeleiding? Neem gerust contact op met mijn praktijk via het contactformulier of bel mij binnen kantoortijden op 0610797061. Ik ben er voor u. U staat er niet alleen voor. Afspraken kunnen plaatsvinden in mijn praktijkruimte maar ook via bellen of videobellen. Wat u wilt!

Ik wens u het allerbeste toe en wellicht tot later.

Astrid Kremers, seksuoloog NVVS