Loslaten, overgave en seksualiteit: waarom het zo moeilijk is en hoe je het kan ontwikkelen
Loslaten en overgave. Het klinkt zo eenvoudig, maar in de praktijk zijn het vaak één van de moeilijkste uitdagingen, zeker als het gaat om seksualiteit. Herken je dat? Loslaten betekent niet alleen het loslaten van belemmerende gedachten, gevoelens, eerdere ervaringen en verwachtingen, maar ook ‘bewust zijn’ bij jezelf en de ander in het moment. Overgave gaat nog een stap verder: jezelf durven laten gaan, vertrouwen op jezelf en de ander en volledig aanwezig zijn in het ‘hier en nu’. Als seksuoloog NVVS hoor ik, Astrid Kremers, heel vaak hoe moeilijk dit kan zijn. Toch zijn loslaten en overgave enorm helpend voor een ontspannen, plezierig en vervullend seksleven. Het vraagt moed, bewustwording en oefening, maar de heerlijke effecten zijn het meer dan waard!
Waarom is loslaten zo moeilijk?
Loslaten vraagt om vertrouwen, veiligheid en ontspanning en dat is niet altijd vanzelfsprekend. Misschien heb je negatieve ervaringen gehad, worstel je met onzekerheden of voel je de druk om aan verwachtingen te voldoen. Het is dan moeilijk om los te komen van prestatiedruk of zelfkritiek. Denk eens terug aan een moment waarop je zoveel bezig was met ‘het goed doen’ dat je niet van seks kon genieten. Hoe zou het voelen om die druk los te laten?
Veelvoorkomende spanningen bij seksualiteit zijn:
- Prestatiedruk: Het gevoel dat je moet presteren.
- Zelfkritiek: Gedachten zoals “Ben ik aantrekkelijk genoeg?” of “Doe ik het wel goed?”.
- Verwachtingen van de ander: Angst om niet aan de behoeften van je partner te voldoen.
- Angst voor afwijzing: Bang zijn dat je niet genoeg bent.
- Seksuele zorgen: Angst dat penetratie, opwinding of een orgasme niet lukt.
Deze spanningen leiden vaak tot controle: je probeert je gedachten, gevoelens en handelingen te sturen, maar dat werkt juist averechts. Controle houdt je tegen om te genieten van het moment.
Het effect van niet kunnen loslaten en tot overgave komen
Als loslaten en overgave moeilijk zijn, heeft dit vaak een directe invloed op je seksuele beleving. Het kan leiden tot:
- Verminderde zin in seks door emotionele of fysieke blokkades.
- Problemen met opwinding, zoals moeite met erectie, lubricatie of orgasme.
- Frustratie of afstand in je relatie.
- Negatieve gedachten over jezelf, je lichaam en je seksualiteit.
Het probleem ligt vaak niet in wat je doet of niet doet, maar in wat je niet kunt loslaten.
Het seksuele script: loslaten van verwachtingen rondom penetratie en orgasme
Veel mensen hanteren een seksueel script waarin penetratie en orgasme als verplicht onderdeel van intimiteit worden gezien. Dit vaste patroon (voorspel, penetratie, orgasme) kan enorme druk creëren. Het idee dat ‘seks pas echt is als er penetratie en orgasme is’ beperkt de rijke diversiteit aan seksuele ervaringen, waarin aanraking, verbinding en genot op allerlei manieren centraal kunnen staan.
Door het script los te laten en je te richten op wat écht goed voelt, ontstaat er ruimte voor spontane en plezierige ervaringen. Genieten gaat niet over het halen van een doel, maar over het beleven van wederzijdse plezierige ervaring.
Het kan pas gebeuren als het niet meer hoeft
Controle willen uitoefenen is een veelvoorkomend thema bij seksuele problemen. Ironisch genoeg leidt deze behoefte vaak tot het tegenovergestelde effect. Seksualiteit floreert namelijk in ontspanning, niet onder druk of controle.
Wanneer je probeert alles ‘goed’ te doen of te fixen, ontstaat juist spanning. Dit geldt ook als je gefocust bent op prestaties, zoals het krijgen en behouden van een erectie, penetratieseks of het bereiken van een orgasme. Je lichaam verhoogt dan automatisch stresshormonen. Tegelijkertijd spant je bekkenbodem zich onbewust aan. Dit kan seksuele opwinding, zoals erectie en lubricatie, verstoren. Ook ontspanning, plezier en zelfs je orgasme kunnen hierdoor worden ondermijnd.
- Erectieproblemen kunnen ontstaan.
- Pijn tijdens penetratie kan optreden.
- Orgasme moeilijker wordt bereikt.
Loslaten betekent dat er nies meer ‘moet’ gebeuren. Wanneer je jezelf de ruimte geeft om te genieten zonder doel, komt je lichaam in een ontspannen staat waarin seksualiteit veel plezieriger kan verlopen.
Overgave en schaamte
Overgave en schaamte zijn vaak nauw met elkaar verbonden, zeker als het gaat om seksualiteit. Schaamte kan als een blokkade werken, waardoor het moeilijk is om jezelf bloot te geven.
Seksuele schaamte kent vele vormen:
- Lichaam: Je kunt je schamen over hoe je lichaam eruitziet, zoals littekens, gewicht, huid of veroudering. Ook natuurlijke lichaamsreacties zoals vochtverlies, geluidjes of bewegingen kunnen gevoelens van schaamte oproepen.
- Seksuele voorkeuren: Schaamte kan ook spelen rondom wensen of fantasieën die afwijken van wat als ‘normaal’ wordt gezien. Het kan lastig zijn om dit met je partner te delen, uit angst voor afwijzing of oordeel.
- Seksueel gedrag: Schaamte over hoe je je seksueel uitdrukt zoals geluid maken, je vocabulaire, je uitbundig laten gaan of juist ingetogen blijven.
- Seksuele fantasieën: Schaamte over fantasieën die je hebt, zelfs als je deze nooit in de praktijk zou willen brengen.
- Seksspeeltjes: Het gebruik van seksspeeltjes kan gevoelens van schaamte oproepen.
Overgave vraagt om het loslaten van deze schaamte. Het gaat erom dat je jezelf toestaat kwetsbaar te zijn, zonder oordeel over wat je voelt of ervaart. Dat is niet altijd makkelijk. Schaamte raakt vaak aan diepe emoties en patronen die tijd nodig hebben om te doorbreken. Juist door te erkennen dat schaamte er mag zijn en te werken aan veiligheid en vertrouwen, kun je ruimte creëren voor ontspanning en verbinding.
Praktische tips voor ontspanning ‘in bed’
- Veiligheid creëren: Een veilige sfeer ontstaat wanneer je je gehoord en gezien voelt en dat er ruimte is om te zijn wie je bent, zonder oordeel.
- Focus op het moment: Gebruik je zintuigen, voel, ruik, hoor, proef en zie, om je aandacht te verplaatsen van gedachten naar beleving.
- Lang uitademen: Verleng je uitademing om je parasympathische zenuwstelsel te activeren en spanning los te laten.
- Mildheid en geduld: Loslaten is een proces. Wees mild voor jezelf en zie elk stapje als waardevolle groei.
- Focus op de ervaring, niet op de prestatie: Laat het idee los dat iets ‘moet’ gebeuren. Richt je op het genieten van wat je voelt, zonder verwachtingen of doelen zoals een orgasme of penetratie.
- Wees dankbaar voor wat er is: Sta stil bij wat goed voelt en plezierig is, zoals een fijne aanraking of de verbinding met je partner. Door dit bewust te waarderen, versterk je positieve ervaringen en vergroot je de kans op zin in een volgende keer.
- Speelsheid en nieuwsgierigheid: Benader intimiteit met een open en speelse houding. Zie het als een ontdekkingstocht waarin niets hoeft en alles mag ontstaan.
- Brede blik op seksualiteit: Seks is meer dan penetratieseks en orgasme, het gaat om fijne ervaringen op allerlei manieren en allerlei momenten.
- Stop als iets niet fijn voelt: Stop met dat wat niet prettig voelt, luister naar de signalen van je lichaam. Wie A zegt moet geen B zeggen.
- Neem de tijd: Voel je niet gehaast. Neem uitgebreid de tijd om samen te zijn, zonder druk om ergens naartoe te werken.
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en loslaten
ACT is een wetenschappelijke behandelmethode die helpt om gedachten en gevoelens te accepteren in plaats van ze te bestrijden. Binnen seksualiteit kan ACT je leren om:
- ACT erkent dat we geen directe controle hebben over onze gedachten en gevoelens (ook wel ons monkey brain genoemd)
- ACT heeft tot doel om de strijd met je gedachten en gevoelens niet langer aan te gaan (Acceptatie)
- Hierdoor ontstaat er ruimte om te investeren in dat wat echt waardevol is voor jou (Commitment)
Loslaten begint in het dagelijks leven
Je vermogen om los te laten begint in het dagelijkse leven. Gun jezelf momenten van rust en ontspanning zonder verplichtingen. Hoe meer je ontspanning integreert in je dagelijkse leven, hoe makkelijker dit wordt in een seksuele context.
Praktische tips:
- Laat perfectionisme los: je hoeft niet overal aan te voldoen.
- Neem tijd voor jezelf, bijvoorbeeld met mindfulness of meditatie.
- Zorg voor een goede balans tussen werk, rust en plezier.
Stressmanagement en seksualiteit
Chronische stress is een van de grootste obstakels voor loslaten. Stress houdt je lichaam en geest in een staat van alertheid, wat ontspanning en seksuele opwinding blokkeert. Onderzoek toont aan dat stress direct invloed heeft op je hormonale balans, wat seksuele opwinding en plezier kan verminderen.
Tips om stress te verminderen:
- Plan rustmomenten zonder beeldscherm
- Beweeg regelmatig, bijvoorbeeld huishouden, tuineieren, wandelen, sporten of yoga.
- Zorg voor voldoende slaap en gezonde voeding.
Hulp bij het leren loslaten tijdens de seksualiteit
Loslaten kan moeilijk zijn, maar je hoeft het niet alleen te doen. Als seksuoloog NVVS help ik je graag ontdekken hoe je loslaten en overgave kunt ontwikkelen. Samen kijken we naar jouw persoonlijke situatie en behoeften.
Maak gerust een afspraak. Je bent van harte welkom, alleen of samen met je partner. Eenmalig of vaker. Via bellen, videobellen of in mijn praktijkruimte. Wat goed voelt en wat bij jou past. Jij hebt de regie!
Lees ook andere artikelen op mijn website: