Seksuele problemen na seksueel misbruik: met respect en liefde jouw seksualiteit herontdekken
Seksueel misbruik kan diepe sporen nalaten, niet alleen op emotioneel en psychologisch vlak, maar ook in de beleving van intimiteit en seksualiteit. Als seksuoloog NVVS ben ik, Astrid Kremers, er om mensen te ondersteunen die na misbruik problemen ervaren met hun seksualiteit. Hoewel ik geen trauma-behandeling bied, kan ik jou wel helpen om in het hier-en-nu om stappen te zetten richting herstel van jouw seksuele welzijn. Jij hebt de regie in de behandeling! Dit artikel geeft begrip en handvatten, zodat je opnieuw plezier en verbinding kunt vinden in jouw seksualiteit, met erkenning van jouw verleden.
Je bent niet de enige
Het is belangrijk om te beseffen dat veel mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt, later te maken krijgen met seksuele problemen. Je bent hierin zeker niet alleen! Veel cliënten die ik ontmoet, worstelen met intimiteit, verlangen en seksuele opwinding. Ze hebben moeite om zich emotioneel open te stellen. Het herontdekken van je seksualiteit is een proces dat liefde, tijd, aandacht en geduld vraagt. Obstakels onderweg zijn volkomen normaal. Samen kunnen we stap voor stap werken aan het herstellen van je seksuele welzijn, met natuurlijk aandacht voor jouw tempo en wensen. Neem gerust contact op, ik sta voor je klaar.
De impact van seksueel misbruik op seksualiteit
Seksueel misbruik heeft vaak een grote impact op hoe iemand seksualiteit en intimiteit ervaart. Veel mensen die misbruik hebben meegemaakt, kampen met seksuele problemen zoals verlies van seksueel verlangen, moeite met de combinatie van liefde en lust, weerstand tegen aanraking, pijn bij seks en negatieve gevoelens zoals schaamte, stress en angst. Deze ervaringen kunnen leiden tot psychische en lichamelijke blokkades, vaak als gevolg van PTSS en dissociatie. Het herkennen van deze gevoelens en de psychische pijn is belangrijk. Gelukkig is het mogelijk om seksuele verlangens op een gezonde manier te herontdekken en weer plezier in seksualiteit te vinden.
Traumabehandeling na seksueel misbruik
Voor mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt, biedt het Centrum Seksueel Geweld gespecialiseerde ondersteuning. Samen met Iva Bicanic heb ik dit centrum destijds opgericht om veilige en deskundige hulp toegankelijk te maken. Hoewel ik in mijn praktijk focus op het hier en nu, kan het nodig zijn om eerst trauma te verwerken en hulp te krijgen voor PTSS (posttraumatische stressstoornis).
In die gevallen verwijs ik je graag door naar het Centrum Seksueel Geweld. Ze werken met ervaren traumatherapeuten die behandelingen zoals EMDR en cognitieve gedragstherapie gebruiken om je trauma te kunnen verwerken. Wanneer je je daar klaar voor voelt, kunnen we daarna samen in mijn praktijk aan de slag om je seksualiteit stap voor stap opnieuw te ontdekken en op een plezierige manier te ervaren.
Voorbeelden van seksuele problemen bij vrouwen na seksueel misbruik
Veel vrouwen ervaren een verminderd verlangen naar seks, associëren intimiteit met trauma, of ontwikkelen een afkeer tegen seksuele handelingen. Dit kan leiden tot pijn bij het vrijen, angst of paniekaanvallen en soms tot het vermijden van fysieke nabijheid. Sommigen zoeken juist veelvuldige seksuele prikkels op bijvoorbeeld als een manier om controle te herwinnen.
Verminderd seksueel verlangen
Na seksueel misbruik kan het voelen alsof seksualiteit alleen nog maar met trauma wordt geassocieerd. Hierdoor kan het verlangen naar seks sterk verminderen of zelfs afkeer oproepen. Dit kan spanningen binnen een relatie veroorzaken, vooral als er niet openlijk over wordt gecommuniceerd.
Pijn tijdens seks (dyspareunie)
Angst en spanning uiten zich vaak in het bekkengebied, wat kan leiden tot pijn bij penetratie seks. Onbewust worden de bekkenbodemspieren aangespannen als reactie op angst (vaginistische reactie), wat penetratie pijnlijk maakt. Voor pijnloze penetratie seks zijn ontspanning en opwinding immers belangrijke voorwaarden.
Vermijden van intimiteit
Mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt kunnen nabijheid als bedreigend ervaren. Hierdoor worden soms ook kleine liefdevolle aanrakingen vermeden.
Angst of paniekaanvallen tijdens seks
Seks kan (intense) angst oproepen, wat soms leidt tot paniekaanvallen. Ook in veilige relaties kan deze angst er zijn.
Orgasmeproblemen na seksueel misbruik
Moeite met het bereiken van een orgasme kan een gevolg zijn van angst of schuldgevoelens en problemen ervaren met loslaten en overgave.
Veelvuldig seks hebben
Sommige mensen zoeken juist veelvuldig seksuele prikkels op als een manier om controle te herwinnen of emotionele pijn te verzachten. Het excessief zoeken naar seksuele prikkels kan een teken zijn dat het niet goed met je gaat.
Voorbeelden van seksuele problemen bij mannen na seksueel misbruik
Seksueel misbruik kan bij mannen invloed hebben op hun zelfbeeld en seksuele identiteit. Ze ervaren schaamte, zelfs schande en houden het vaak jarenlang of zelfs levenslang geheim. Seksueel misbruik kan resulteren in een minder gevoel van mannelijkheid, schuldgevoelens of schaamte, die het vertrouwen en intieme relaties beïnvloeden. Veel mannen worstelen na misbruik met erectieproblemen, vroegtijdige ejaculatie of vermijden seksuele relaties. Sommigen gaan juist op zoek naar risicovol seksueel gedrag of vertonen hyperseksualiteit.
Impact op het gevoel van mannelijkheid en seksuele identiteit
Seksueel misbruik kan bij mannen diepe sporen achterlaten, bijvoorbeeld in hun gevoel van mannelijkheid en verwarring geven over seksuele identiteit. Het kan schaamte en schuldgevoelens veroorzaken, wat invloed heeft op zelfvertrouwen en je rol als man.
Problemen met erectie en vroegtijdige ejaculatie
Veel mannen ervaren erectieproblemen of vroegtijdige ejaculatie na misbruik.
Vermijden van seksuele relaties
Net als vrouwen kunnen mannen ook intimiteit vermijden door de pijn van eerdere ervaringen.
Hyperseksualiteit als copingmechanisme
Sommige mannen zoeken hun weg naar herstel via hyperseksualiteit of risicovol gedrag om controle te krijgen over hun seksualiteit. Hoewel dit soms een poging is om pijn te vermijden, kan het juist gevoelens van leegte en schuld versterken. Er zijn ook mannen die veelvuldig seksuele contacten aangaan om zich te bewijzen.
Voorbeelden van seksuele problemen bij LHBTQ+ personen na seksueel misbruik
Seksueel misbruik kan gevolgen hebben voor LHBTQ+ personen, ook op het gebied van zelfidentiteit en seksuele oriëntatie. Dit kan leiden dit tot verwarring over je eigen identiteit, vooral als het misbruik plaatsvond tijdens de jeugd. Dat kan gevoelens van onzekerheid over je eigen geaardheid versterken en je coming-out bemoeilijken. Bovendien kunnen problemen met vertrouwen en intimiteit na misbruik extra zwaar wegen, zeker als eerdere ervaringen met discriminatie of afwijzing ook een rol spelen. Dit kan leiden tot vermijding van intieme relaties uit angst en onzekerheid.
Invloed op je gevoel van identiteit en coming-Out
Na seksueel misbruik kan je als LHBTQ+ persoon gevoelens van verwarring over je seksuele identiteit ervaren, vooral als het misbruik plaatsvond in je jongere jaren. Soms ontstaat de gedachte dat het misbruik je seksuele oriëntatie heeft bepaald, wat onzekerheid kan veroorzaken. Deze gevoelens kunnen je coming-out proces uitdagender maken en zorgen voor extra onzekerheid.
Vertrouwen en intimiteit in relaties
Problemen met vertrouwen en intimiteit kunnen na seksueel misbruik nog sterker spelen, zeker als eerdere ervaringen met discriminatie of afwijzing ook een rol hebben gespeeld. LHBTQ+ personen ervaren soms een drempel om zich open te stellen of vermijden zelfs intieme relaties vanwege angst of onzekerheid.
Informatie over seksueel misbruik en genderdysforie kan je hier vinden.
Lichamelijke respons bij seksueel misbruik
Het ervaren van een erectie, ejaculatie, of lubricatie (glibberig nat worden) tijdens seksueel misbruik kan erg verwarrend zijn. Net zoals vrouwen soms lubricatie ervaren, kunnen mannen te maken krijgen met een erectie of ejaculatie. Deze lichamelijke reacties worden soms verkeerd geïnterpreteerd als een teken van instemming, terwijl het eigenlijk onbewuste reacties zijn die losstaan van je gevoelens en intenties. Deze reacties zijn reflexen van het lichaam en geen indicatie van plezier of instemming.
Veel mensen ervaren schaamte of verwarring over deze reacties, wat kan leiden tot vragen over hun seksuele voorkeur of gevoelens van zelftwijfel. Door deze reacties te bespreken in therapie, kun je leren begrijpen dat ze niets te maken hebben met je vrijwilligheid of seksuele voorkeur. Seksuoloog Ellen Laan en psycholoog Iva Bicanic hebben vaak benadrukt hoe belangrijk het is om te beseffen dat dit volkomen normale reacties van het lichaam zijn. Ze ontstaan niet door instemming maar als reflexmatige reacties op prikkels die ook plezierig kunnen voelen. Het begrijpen hiervan kan helpen om stap voor stap weer plezier in seksualiteit te vinden.
Veiligheid en vertrouwen
Een belangrijk aspect van herstel is het opbouwen van veiligheid en vertrouwen, zowel in jezelf als in je relatie. Seksualiteit na misbruik vraagt om een liefdevolle omgeving waarin jij het tempo bepaalt, zonder druk of verwachtingen. Het terugwinnen van seksuele autonomie betekent dat je zelf kiest wat goed voelt. Dit proces kan beginnen met zelfontdekking, om in veiligheid opnieuw te genieten van aanraking.
Het gaspedaal- en rempedaalmodel kan je helpen: we kunnen samen kijken naar wat spanning geeft (zoals angst of schuldgevoelens) en wat jou juist ontspanning en stimulatie biedt (zoals liefdevolle aandacht en rust). Door kleine stapjes te zetten en met jouw behoeften af te stemmen, krijg je meer grip op je seksualiteit en groeit je zelfvertrouwen in intieme relaties. Door naar je lichaam te leren luisteren, ontdek je je eigen grenzen en verlangens. Je kunt ervaren dat je, in jouw eigen veilige tempo, weer plezier ervaart in seksualiteit.
Mindfulness en seksueel misbruik
Seksuele ervaringen zijn het mooist en meest vervullend wanneer je kunt voelen, communiceren en afstemmen met wederzijds seksueel plezier en zonder prestatiedruk. Het gaat hierbij om aanwezig zijn in het moment, waarbij je zowel je eigen verlangens als die van je partner erkent. Voor velen, zeker na seksueel misbruik, kan dit moeilijk zijn. De associaties die blijven hangen kunnen seksualiteit beladen maken.
Mindfulness kan helpen om seksualiteit stap voor stap weer als positief en veilig te ervaren. Dit houdt in dat je je ademhaling, lichaamssensaties en emoties met milde aandacht volgt, zonder oordeel. Zo leer je weer contact te maken met je lichaam zonder iets te moeten doen of verwachten. Door sensate focus oftewel streeloefeningen kun je deze verbinding in kleine, veilige stappen herontdekken. Dit kan helpen om opnieuw te vertrouwen in je lichaam en intimiteit, zodat je op een natuurlijke en liefdevolle manier kunt genieten van aangename en veilige ervaringen.
ACT als ondersteunende methode
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) kan je op een fijne manier helpen om weer van intimiteit en seksualiteit te genieten, ondanks de lastige emoties die soms opkomen. Bij ACT leer je om gevoelens van angst, schaamte, of schuld te accepteren zonder erdoor overweldigd te raken. Het mooie van ACT is dat je ruimte creëert voor deze emoties, zonder dat ze bepalen hoe je je gedraagt of wat je doet. Zo kun je meer aanwezig zijn in het moment en de aandacht richten op fijne sensaties zoals aanraking, ademhaling, en emotionele verbinding.
ACT helpt je ook om je niet te fixeren op prestaties, maar te genieten van het nu. Door te oefenen met in het moment blijven, kun je samen met je partner werken aan het creëren van positieve en plezierige ervaringen. Hierdoor kun je stap voor stap plezierige seksualiteit opbouwen, gebaseerd op verbinding en respectvolle aandacht.
Leefstijl en seksueel misbruik
Je leefstijl speelt een belangrijke rol bij het herstel van de impact van seksueel geweld, omdat lichamelijke en mentale gezondheid elkaar beïnvloeden. Gezonde keuzes zoals regelmatig bewegen, goed slapen, gezond eten en balans in stress helpen om emotioneel stabieler te worden en verminderen angst en depressieve gevoelens die vaak met trauma gepaard gaan.
Een evenwichtige leefstijl ondersteunt je lichaam ook bij het loslaten van opgebouwde spanning. Dit helpt je om weer open te staan voor opwinding en plezier in intimiteit, waardoor je lichaam en geest sterker worden en ruimte ontstaat voor positieve ervaringen in je seksualiteit.
Dans kan een prachtige manier zijn om na seksueel misbruik weer te kunnen loslaten en verbinding te maken met je lichaam en je seksuele energie. Ik nodig je uit om (weer) te gaan dansen op een manier, op een moment en op een plek die voor jou goed voelt. Alleen of samen, wat jij wilt. Dans biedt de mogelijkheid om vrij en speels te bewegen, spanning los te laten en vol overgave het plezier van zelfexpressie te herontdekken. Ook bij dans gaat om de ervaring en niet om de performance.
Aandacht voor je partner en je relatie na seksueel misbruik
Als partner van iemand die seksueel misbruik heeft meegemaakt, kun je een breed scala aan gevoelens ervaren. Van machteloosheid tot frustratie en soms schuldgevoel. Het is belangrijk om deze emoties te erkennen en om ruimte te maken voor je eigen welzijn, zonder jezelf volledig weg te cijferen. Zoals Stijn en Legien van het project ‘Samen Helen’ aangeven, is een balans tussen er voor je partner zijn en goed voor jezelf zorgen essentieel. Deze balans vraagt geduld en open communicatie, maar kan jullie als koppel dichter bij elkaar brengen.
Het is normaal om je soms buitengesloten of overweldigd te voelen in deze situatie. Het kan soms lastig zijn om te bepalen hoe je moet ondersteunen en wanneer je voor je eigen grenzen moet opkomen. Besef dat je eigen gevoelens en behoeften ook waardevol zijn. Helen van seksueel misbruik is een proces dat jullie samen doorlopen, waarbij een veilige en ondersteunende omgeving kan helpen. In mijn praktijk bied ik ook ondersteuning aan partners en koppels die samen willen werken aan herstel.
Emotioneel-Focused Therapy (EFT) kan voor stellen een waardevolle aanvulling zijn in het proces van herstel na seksueel misbruik. EFT helpt koppels door de onderliggende emoties en verlangens te verkennen en door de communicatie hierover tussen partners te verbeteren. In EFT-sessies krijgen partners de kans om hun gevoelens van angst, frustratie, en onzekerheid op een veilige manier te uiten. Ook leren jullie patronen te herkennen en te doorbreken. Door samen de emotionele verbinding te versterken, ontstaat er meer begrip en steun, wat helpend kan zijn voor een liefdevol en helend herstel.
Uitnodiging
Seksuele problemen na seksueel misbruik zijn heel begrijpelijk en groei is absoluut mogelijk. Met tijd, geduld, en de juiste ondersteuning kun je stap voor stap verbinding leren maken met je lichaam en je verlangens herontdekken. Veel cliënten vertellen me dat ze na hun behandeling weer plezier kunnen ervaren in seksualiteit.
Mocht je vragen hebben of problemen ervaren weet dan dat ik maatwerk bied. Voel je vrij om contact met me op te nemen via het contactformulier of bel me tijdens kantoortijden op 0610797061. Je staat er niet alleen voor, ik ben er voor je! Ik sta klaar om je in dit proces te ondersteunen.
Astrid Kremers, seksuoloog NVVS