Dé oplossing voor pijn bij het vrijen: van pijn naar fijn!

Pijn bij het vrijen, ook wel dyspareunie genoemd, is helaas een probleem waar veel vrouwen mee te maken krijgen. Ondanks dat dit onderwerp nog vaak in de taboesfeer ligt, is het belangrijk om te weten dat je niet alleen bent en dat er effectieve behandelingen mogelijk zijn. Dyspareunie kan een grote impact hebben op je seksuele leven, je relatie en je zelfbeeld. In dit artikel wil ik, Astrid Kremers, seksuoloog NVVS, uitleg geven over de oorzaken, gevolgen en mogelijke behandelingen van pijn bij seks. Daarnaast wil ik benadrukken dat er hoop is: er zijn vele manieren om je seksleven te verbeteren en om te leren genieten van seks  zonder pijn!

Wat is dyspareunie?

Dyspareunie is de medische term voor aanhoudende of terugkerende pijn tijdens of na penetratie. Die pijn kan zijn bij de ingang van de vagina (oppervlakkige dyspareunie) of dieper (diepe dyspareunie), bijvoorbeeld tijdens penetratie in de vagina of tegen de baarmoedermond aan. Het is belangrijk om te weten dat pijn tijdens het vrijen nooit ‘normaal’ is. Seks hoort plezierig en fijn te zijn voor beide partners, en als dat niet het geval is, is het belangrijk om te stoppen met dat wat pijn doet en op zoek te gaan naar wat wél plezierig is. Als plassen na afloop van seks pijnlijk is of als je bloedt dan zijn dat zeker signalen dat je iets hebt gedaan wat niet goed is voor je lichaam.

Wat is belangrijk voor een plezierige seksuele relatie?

Er bestaat geen standaardrecept voor een goed en bevredigend seksleven. Vrouwen (en mannen) verschillen in wat ze geleerd hebben over seksualiteit, wat ze prettig, opwindend of vervelend vinden, en in hun eerdere seksuele ervaringen. Toch zijn er enkele gemeenschappelijke factoren die belangrijk zijn voor een plezierige seksuele relatie:

1. Genieten van je eigen lichaam en seksuele gevoelens: Het is belangrijk om te leren houden van je eigen lichaam en te ontdekken wat je fijn vindt. Veel vrouwen hebben moeite met het ontdekken van hun eigen seksuele voorkeuren en gevoelens. Dit kan komen door negatieve ervaringen, taboes of onzekerheden over hun lichaam. Solo-seks en zelfbeminning kunnen manieren zijn om te ontdekken wat fijn is.
   
2. Praten over je behoeften: Communicatie met je sekspartner is essentieel. Veel vrouwen denken dat hun partner automatisch aanvoelt wat zij willen. Dit is echter niet het geval. Het is belangrijk om je wensen en verlangens, maar ook je grenzen te kunnen uiten. Neem je tijd om heerlijk ontspannen en opgewonden te raken.
   
3. Lichamelijke veranderingen bij seksuele opwinding: Bij seksuele opwinding wordt de vagina vochtig en doorbloedt, de clitoris zwelt op en de schaam/vulvalippen worden donkerder. Dat merk je vooral doordat je glibberig nat wordt. Als er geen opwinding is, bijvoorbeeld door angst of spanning, kan dit leiden tot pijn bij het vrijen. Ken je eigen lichaam en voel je vrij om met een spiegel het gebied tussen je benen te bekijken.

We leven in een maatschappij waarbij het ‘dominante-heteroseksuele-coïtus-script’ de norm lijkt te zijn. Met een moeilijk woord noemen we dit het coïtaal imperatief. Oftewel dat échte seks een synoniem is voor geslachtsgemeenschap – penetratie van de penis in de vagina. Die ongeschreven regel dat ‘wie A zegt ook B moet zeggen’ geeft mensen natuurlijk veel stress. Vergeet niet: seks is een ervaring – niet een handeling, sex is an experience – not a performance. Het is nooit zo dat ‘wie A zegt – B moet zeggen’!

Oorzaken van pijn bij het vrijen

De oorzaken van dyspareunie zijn divers en kunnen variëren van lichamelijke tot psycho-sociale factoren. Het is belangrijk om te weten dat pijn bij het vrijen een complex probleem is dat vaak meerdere oorzaken heeft. Hieronder een overzicht van mogelijke oorzaken:

Meest voorkomende oorzaken:

• Onvoldoende opwinding: Zonder voldoende opwinding en natuurlijke lubricatie kan penetratie pijnlijk zijn.

• Verhoogde bekkenbodem-spierspanning: Angst voor pijn kan leiden tot spanning in de bekkenbodemspieren, waardoor de vagina strakker aanvoelt en pijn tijdens penetratie kan veroorzaken. Daardoor is de kans heel groot dat het weer pijn gaat doen. Je komt dan in een vicieuze pijncirkel.

• Problemen met de huid van de vulva en vagina: Een gezonde, goed doorbloede en frictiebestendige huid is essentieel. Irritatie, droogheid of andere huidaandoeningen kunnen pijn veroorzaken.

Opwinding, ontspanning en huid hangen nauw met elkaar samen. Als je pijn hebt of als je pijn verwacht kan je in de ‘pijncirkel terecht komen. Die cirkel kan je verbreken door voortaan pijnvrij te gaan vrijen. 

Enkele lichamelijke oorzaken:

• Endometriose: Weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies groeit buiten de baarmoeder, wat pijn veroorzaakt tijdens menstruatie en seks.
• Lichen Sclerosus: Een huidaandoening die leidt tot verdikking en verkleuring van de huid rond de vulva, wat pijn en jeuk kan veroorzaken
• Infectie, virus en ontsteking: Een vaginale schimmel, soa of blaasontsteking kan irritatie en pijn veroorzaken.
• Vaginale atrofie: Door hormonale veranderingen, bijvoorbeeld tijdens de menopauze, kan de vaginale huid dunner en gevoeliger worden. Opwinding bij penetratie-seks is dan nóg belangrijker.
• Verhoogde bekkenbodemspierspanning: Bijvoorbeeld door trauma of darmproblemen kunnen de bekkenbodemspieren extra zijn aangespannen.
• Littekens: Na bevalling, operatie of door scheurtjes kan littekenweefsel pijn veroorzaken tijdens het vrijen.
• PCOS: Vrouwen met polycysteus ovarium syndroom (PCOS) ervaren vaak minder seksuele opwinding en minder genitale sensaties.
• Darmproblemen: Vrouwen met darmproblemen ervaren vaak pijn tijdens seks, deze klachten kunnen verband houden met verhoogde spanning in de bekkenbodemspieren.

Enkele psychische en relationele oorzaken

• (Seksueel) trauma: Vrouwen die in het verleden seksueel misbruik of andere trauma’s hebben meegemaakt, kunnen spanningen en pijn ervaren bij vrijen.
• Relatieproblemen: Spanningen of conflicten in een relatie kunnen de seksuele beleving negatief beïnvloeden en bijdragen aan pijn bij seks.
• Negatief zelfbeeld: Onzekerheden over je lichaam of schaamtegevoelens kunnen leiden tot spanning en ongemak tijdens seks.
• Samenhangende factoren: Chronische pijn, angst, depressie en slapeloosheid kunnen samenhangen met pijn bij het vrijen.

Gevolgen van pijn bij het vrijen

De gevolgen van pijn bij het vrijen zijn niet alleen fysiek, maar ook emotioneel en relationeel. Veel vrouwen ervaren gevoelens van schaamte, frustratie, boosheid en verdriet. Ze kunnen zichzelf de schuld geven of bang zijn dat hun partner ontevreden is. Dit kan leiden tot vermijding van vrijen, angst voor afwijzing en zelfs tot relatieproblemen. Ook de partner kan zich machteloos voelen, niet wetende hoe hij of zij kan helpen.

Behandelingsopties voor pijn bij het vrijen

Gelukkig zijn er verschillende behandelingsopties beschikbaar om pijn bij het vrijen te verminderen en het seksleven te verbeteren. Het is belangrijk om een seksuoloog NVVS te raadplegen om de juiste diagnose en behandeling te vinden.

Seksuologische behandeling

Een seksuoloog NVVS kan helpen en kan een behandeling op maat aan te bieden. De behandeling werkt het meest effectief als je als stel samen in gesprek gaat met de seksuoloog. Als je liever alleen een gesprek wilt en niet samen een gesprek kan dat natuurlijk ook. Jij hebt de regie. De behandeling kan onder andere bestaan uit:

• Psycho-educatie: Informatie en uitleg over pijn, plezierige seks en de clitoris. Zie dit super belangrijke artikel voor informatie over voorwaarden voor pijnloze penetratieseks.

• Levenslang pijnverbod: Penetratie hoort geen pijn te doen, stop met dat wat pijn doet en luister naar je lichaam.

• Penetratiepauze: Om de vicieuze cirkel te doorbreken kan het helpen om tijdelijk seks te hebben zonder penetratie. Vertraag het proces van vrijen, bouw het stap voor stap op.

• Plezierige seksuele ervaringen: Ontdekken wat fijn en plezierig voelt, zonder focus op penetratie. Laat het overheersende idee dat échte seks penis-in-vagina seks los. Loslaten, overgave, vrijheid en erotisch spel zijn juist helpend.

• Voelen: Het leren om contact te maken met dat wat je voelt. Lekker de tijd nemen voor vrijen helpt hierbij.

• Communicatie: Het leren praten over wensen en grenzen en het leren afstemmen op elkaar. Besef dat je in een nieuwe seksuele relatie elkaar nog niet goed kent en dat het dan extra belangrijk is om te communiceren over je wensen en grenzen zodat jij adequaat gestimuleerd kan worden op een ontspannen manier.
  
• Relatie: Investeren in je relatie en mooie gesprekken samen.

• Huid: Adviezen over hoe je de huid van de vulva en vagina het beste kunt verzorgen.

• Acceptance and Commitment Therapy (ACT): Deze cognitief therapeutische therapievorm helpt om op een flexibele manier met gedachten en gevoelens om te gaan en je aandacht te richten op wat echt belangrijk is in je leven.

Medisch seksuologisch educatief onderzoek

Een bezoek aan arts-seksuoloog NVVS of gespecialiseerd gynaecoloog kan soms helpend zijn om lichamelijke oorzaken uit te sluiten of te behandelen. 

Bekkenfysiotherapie

Indien nodig kan bekkenfysiotherapie ondersteunend zijn, vooral als er sprake is van vaginisme of andere bekkenbodemproblemen die pijn bij het vrijen veroorzaken.

Wat kun je zelf doen?

Naast professionele behandeling zijn er ook dingen die je zelf kunt doen om pijn bij het vrijen te verminderen.

• Communiceer: Praat openlijk over je pijn, verlangens en je gevoelens met je sekspartner. Dit kan helpen om misverstanden te voorkomen en meer begrip en steun van je partner te krijgen.

• Tijd, aandacht en moeite: Zin in seks en opwinding komen niet vanzelf. Neem de tijd om te ontspannen en om contact te maken met je lichaam en je partner. Wees niet té voorzichtig en voel de vrijheid om met passie te vrijen.

• Ontdekkingsreis: Experimenteer om te ontdekken wat voor jou plezierig is. Probeer verschillende vormen van seksuele activiteiten om te ontdekken wat plezierig voor je is.

• Geen glijmiddel: Gebruik geen glijmiddel om penetratie mogelijk te maken als je niet voldoende opgewonden bent.

• Leefstijl: Een gezonde leefstijl met voldoende beweging, gezonde voeding en een goede nachtrust kan bijdragen aan je algehele welzijn en seksuele gezondheid.

Inspiratie: Ellen Laan

De veel te vroeg overleden hoogleraar Ellen Laan, een vooraanstaand seksuologe en onderzoeker, is een belangrijke inspiratiebron voor mij. Ze heeft zich sterk gemaakt voor seksuele gelijkheid en het belang van plezier in seksualiteit benadrukt. Ze pleitte voor meer aandacht voor het vrouwelijk genot en het doorbreken van het idee dat penetratieseks de enige ‘echte’ vorm van seks is. Haar boodschap was duidelijk: seks moet plezierig zijn voor alle partijen en geen pijn doen.

Conclusie: zoek hulp en praat erover

Pijn bij het vrijen is een veelvoorkomend probleem, maar het hoeft niet zo te blijven. Als je pijn ervaart bij seks, is het belangrijk om hulp te zoeken en erover te praten. Je hoeft dit niet alleen te doen. Als seksuoloog NVVS ben ik er om je te helpen de oorzaken van de pijn te achterhalen en samen te werken aan een oplossing. Want seks hoort plezierig en fijn te zijn, en elke vrouw verdient het om te kunnen genieten van haar seksualiteit!

Wil je meer weten of een afspraak maken? Neem gerust contact met mij op via mijn contactformulier of bel mij op 0610797061. Samen kunnen we werken aan een pijnvrij, plezierig en bevredigend seksleven.

Veelgestelde vragen over pijn bij het vrijen

1. Wat is de meest voorkomende oorzaak van pijn bij het vrijen?
De meest voorkomende oorzaak van pijn bij het vrijen is onvoldoende opwinding en spanning in de bekkenbodemspieren. Dit kan worden veroorzaakt door angst (voor pijn), stress of een gebrek aan communicatie en afstemming met de sekspartner.

2. Kan pijn bij het vrijen vanzelf overgaan?
Soms kan pijn bij het vrijen tijdelijk zijn. Echter, als de pijn aanhoudt of verergert, is het belangrijk om hulp te zoeken bij een seksuoloog NVVS of gespecialiseerd gynaecoloog.

3. Hoe kan een seksuoloog helpen bij pijn tijdens het vrijen?
Een seksuoloog NVVS kan helpen door psycho-educatie. Maar denk ook aan leren voelen en leren communiceren over seksualiteit. Ook kan een seksuoloog NVVS helpen bij het doorbreken van negatieve denkpatronen en het verkennen van nieuwe, plezierige vormen van intimiteit.

4. Wat kan ik zelf doen om pijn bij het vrijen te verminderen?
Naast professionele hulp zijn er verschillende dingen die je zelf kunt doen, zoals het nemen van voldoende tijd voor opwinding, communiceren met je partner over je wensen en grenzen en het vermijden van penetratie als dit pijn doet. Ook kan een gezonde leefstijl bijdragen aan het verbeteren van je seksuele gezondheid.

5. Kan een bekkenfysiotherapeut helpen bij pijn tijdens seks?
Een bekkenfysiotherapeut kan ondersteund zijn tijdens een seksuologische behandeling door de bekkenbodemspierspanning te optimaliseren en de angst voor penetratie te verminderen.

Astrid Kremers, Seksuoloog NVVS