Hoe jouw binnenwereld bepaalt hoe je je relatie en seksualiteit ervaart

Wanneer ik mensen begeleid valt mij telkens weer op hoe sterk de binnenwereld bepaalt hoe we onze partner onszelf en onze seksualiteit ervaren. Onlangs werd ik door spreker en auteur Iris Posthouwer gewezen op een korte video die dit prachtig illustreert. Kijk het filmpje met geluid aan, want dat maakt het grote verschil.

Je ziet twee keer dezelfde taxirit door New York. De beelden zijn identiek maar de muziek verschilt. Misschien heb jij dat ook: de eerste versie roept in mijn lijf spanning en onrust op terwijl de tweede mij een glimlach geeft. De situatie verandert niet, maar mijn binnenwereld wél. En precies dat gebeurt voortdurend in relaties en seksualiteit.

Je stemming kleurt je waarneming

Uit allerlei wetenschappelijk onderzoek weten we dat onze binnenwereld sterk bepaalt hoe we de buitenwereld lezen. Wanneer je niet lekker in je vel zit verandert je interpretatie van situaties aanzienlijk.

• In een negatieve bui beoordeel je neutrale gebeurtenissen sneller als negatief.
• Wanneer je verdrietig bent zie je minder mogelijkheden en zie je de omgeving zwaarmoediger.
• Somberheid vernauwt je blik waardoor nuance moeilijker zichtbaar wordt.
• Als je spanning in je lijf hebt reageert je brein alsof er gevaar dreigt, zelfs wanneer daar geen enkele objectieve aanleiding voor is.

Deze bevindingen sluiten aan bij een brede wetenschappelijke consensus: we nemen de wereld nooit volledig feitelijk waar. We zien geen objectieve realiteit. We zien een interpretatie die wordt gevormd door onze stemming, spanning, geschiedenis en draagkracht op dat moment.

En juist in relaties intimiteit en seksualiteit wordt die gekleurde waarneming extra voelbaar. Daar kunnen de binnenwereld en buitenwereld elkaar intens raken.

Je bekijkt de wereld met een gekleurde bril

Een ieders binnenwereld wordt gevormd door:

• je levensverhaal
• de overtuigingen en emotionele bewijzen die je als kind hebt opgeslagen
• eerdere ervaringen met liefde, nabijheid en afwijzing
• je huidige toestand: vermoeidheid, stress somberheid en spanning
• je leefstijl en je draagkracht
• of je een hoge afwijzingsgevoeligheid en/of lage frustratietolerantie hebt
• de grootte van je window of tolerance: de zone waarin je kalm blijft en in verbinding

Alles wat je ooit leerde over jezelf de wereld en anderen kleurt je interpretatie van de situaties van nu.

Ik geef een voorbeeld uit mijn eigen leven: Wanneer ik twee honden luid hoor blaffen interpreteer ik dit als bewijs dat honden gevaarlijk zijn. Niet omdat die honden dat werkelijk zijn, maar omdat mijn kerncognitie honden zijn gevaarlijk die situatie inkleurt. Iemand anders kan dezelfde honden horen blaffen en denken: Wat gezellig dat ze met elkaar praten. De feiten zijn hetzelfde. De ervaring totaal niet. Omdat de bril anders is.

Hoe die bril werkt in relaties en seksualiteit

Voorbeeld 1: stilte aan de eettafel

Je partner is stil tijdens het avondeten.

• Als je moe bent somber, gespannen, onzeker over jezelf of bang bent voor afwijzing kan je die stilte interpreteren als:
  – Hij is teleurgesteld in mij
  – Zij vindt mij niet aantrekkelijk
  – Er komt vast een ruzie
• Maar als je uitgerust bent, veilig gehecht ontspannen en binnen je window of tolerance denk je misschien:
  – Hij heeft een drukke dag gehad
  – Zij is even aan het landen.

De situatie is exact hetzelfde. Jouw binnenwereld bepaalt het gevoel.

Voorbeeld 2: aanraking in bed

Je partner raakt je aan in bed.

• Als je het idee hebt wie a zegt moet b zeggen kan zo’n aanraking voelen als druk.
• Als je een laag zelfbeeld hebt kan je binnenwereld zeggen: “Ik doe het vast niet goed.”
• Als je stress hebt slecht hebt geslapen of weinig sociale steun ervaart ben je sneller uit je window of tolerance waardoor de aanraking overweldigend kan zijn.

Maar dezelfde aanraking kan ook warmte nieuwsgierigheid verbondenheid oproepen.
Niet omdat je partner iets anders doet maar omdat jij je anders voelt.

Voorbeeld 3: “Ik mis je”

Je partner zegt: Ik mis je

• Als jouw gekleurde bril zegt: Ik schiet tekort voel je druk.
• Als jouw gekleurde bril zegt: Ik ben geliefd en gewenst voel je verbinding.

Deze bril bepaalt hoeveel vrijheid, veiligheid en speelsheid je in intimiteit kunt ervaren.

De window of tolerance: jouw emotionele speelruimte

Je window of tolerance is de zone waarin je:

• emoties kunt verwerken
• nuances kunt zien
• aanwezig kunt blijven bij jezelf en de ander
• openstaat voor aanraking en intimiteit

Wanneer je er buiten raakt ga je eerder:

• overprikkeld reageren (vechten of vluchten)
• onderprikkeld reageren (bevriezen of afsluiten)

Dan wordt je blik automatisch nauwer donkerder en gespannener.

Leefstijl is hierin een krachtige sleutel. Rust, beweging, voeding, slaap, sociale steun, buitenleven, zingeving, traumaverwerking en tijd voor jezelf verbreden je venster waardoor situaties lichter aanvoelen.

Hoe EFT dit alles begrijpt

Emotionally Focused Therapy laat zien dat onder al onze reacties een diep verlangen naar verbinding ligt.

Wanneer je binnenwereld donker kleurt zie je je partner sneller als aanvallend en verwijtend. Niet omdat dat werkelijk zo is maar omdat je oude pijn en je huidige toestand je waarneming vormen.

EFT helpt je om:

• te vertragen
• je binnenwereld en de onderstroom te onderzoeken
• je primaire emoties te voelen
• je partner weer met zachtheid te zien
• samen opnieuw af te stemmen

En dat kan de de deur openen naar intimiteit, erotiek en speelsheid.

Oefening: wat neem je echt waar, en wat kleur je zelf in

Deze oefening maakt je bewust van het verschil tussen feiten en verhalen.

Stap 1: kijk naar het weer

Beschrijf alleen de feiten, bijvoorbeeld:

• het is droog
• windkracht 3
• 10 graden

Merk daarna op: of het mooi of slecht weer is wordt bepaald door jouw innerlijke soundtrack, niet door het weer zelf.

Stap 2: kijk met dezelfde blik naar je partner

Beschrijf opnieuw alleen feitelijke observaties:

• mijn partner zit op de bank
• mijn partner leest 
• mijn partner kijkt naar het boek en niet naar mij

Merk daarna op welke interpretaties volgen:
– Mijn partner is afstandelijk
– Mijn partner wijst mij af
– Mijn partner is ongeïnteresseerd in mij

Deze interpretaties vertellen niets over je partner, maar alles over jouw binnenwereld op dat moment.

Wanneer begeleiding helpend is

Als je merkt dat je:

• vaak vastloopt in seksuele situaties
• snel afwijzing voelt
• moeite hebt met afstemmen
• overspoeld raakt of afsluit
• vaak twijfelt aan jezelf
• dezelfde patronen zich blijven herhalen

Dan is het waardevol om samen naar je binnenwereld te kijken.

Als seksuoloog NVVS help ik je graag om:

• je innerlijke soundtrack te herkennen
• je window of tolerance te vergroten
• je kerncognities te begrijpen
• mildheid te ontwikkelen voor je geschiedenis
• vanuit meer rust, speelsheid en verbinding intimiteit te beleven

Je bent welkom, alleen of samen met je partner. Via een consult via (video)bellen of in mijn praktijkruimte. Maak een afspraak via deze link.

Verder lezen in mijn gratis kennisbank

• Gezonde leefstijl en draagkracht
• Stress en de window of tolerance
• Emotionally Focused Therapy (EFT)
• Harde en zachte emoties: we lijken op een ei
• Seksuele autonomie en grenzen: hoe leer je jezelf kennen en voor jezelf opkomen
• Ik heb gewoon zin in seks maar mijn partner niet
• Seksualiteit en leefstijl waarom sterke draagkracht verschil maakt
• Waarom scharreltijd helpend is voor ontspanning en een plezierig seksleven